Revista (PDF) - Universidade do Minho

88
DIACRÍTICA
seu papel ético-espiritual, que se desenvolve tardiamente, as peregrinacións
a Santiago teñen a súa específica diferencia no feito de
seren construccións político-relixiosas orientadas a unha finalidade de
natureza cosmolóxico-cultural contextualizada no amplo proceso de
construcción da realidade europea…»E por iso coidamos que, lonxe
de esgotarse a súa elemental realidade relixiosa, debedora dunha explicación
baseada no milagre e na credulidade do pobo, debemos recorrer
cada vez máis a estudios político-históricos que nos permitan
afondar nas claves ideolóxicas e no ambiente cultural, económico e
social que fixo posible a coincidencia dos poderes civís e relixiosos e a
aberta colaboración social que se resume no amplo movemento peregrinatorio
que vai dende o corazón de Europa cara á Finis Terrae» 27 .
Polisemia, pois, e polivalencia de interpretacións, de dimensións:
a súa historia coa sua pre-historia, como fenómeno relixioso, como
romería, como vía de recuperación da unidade política, como motivo
de recreación literaria 28 e artística, como metáfora da vida cotiá, e
mesmo, como cara ocula do camiño, é dicir, como trasfondo da vida
real no camiño – que traduce ou revela un tipo de espiritualidade
popular, disidente e enfrontada á relixiosidade oficial, que tan ben
analiza P.Arribas Briones en Pícaros y Picaresca en el camino de Santiago
– 29 ; obra que un experto en cuestións xacobeas, Paolo Caucci,
cualifica moi positivamente. «Nos ha gustado mucho este libro, que
tendrá un sitio preferente en nuestra biblioteca; si nos permite el autor
romper una lanza a favor de Santiago Caballero, pícaro celeste, según
él, defensor fidei por vocación y matamoros por necesidad, relacionado,
más que con nuestro camino, con el miedo hacia las huestes de
algún caudillo árabe a punto de convertir Compostela en la mezquita
——————————
27
BARREIRO RIVAS, X. L., «O xurdimento da cultura política occidental: o papel de
Santiago na construcción de Europa», Encrucillada,11 (1999), 4-23.. Idem, «Galicia en
Europa: o novo Camiño», en Encrucillada, 80 (1993), 7-33.
28 Baixo este aspecto de recreación literaria pode clasificarse Camino de Santiago
(1987), de M. Morey; obra na que o autor vai mexturando nunha viaxe imaxinaria a
Compostela, personaxes como Nietzsche, Heidegger, Löwith, Klossowsky, Coli,
Foucault.., recordos da súa estadía na Sorbona e da xeración do 68, co fracaso do cogito
cartesiano: «Tras siglos de andadura, ciego por tantos errores y extraviado por el
desierto, se sabe hoy peregrino sin destino, cogito errante (…) El mismo cogito no es
sino eso, y lo sabe: un pasar. Su meditación, reflejada en los espejos curvos de las formas
contemporáneas de conciencia, ¿Qué puede dar como resultado sino el esperpento?».
29
ARRIBAS BRIONES, P., Pícaros y picaresca en el Camino de Santiago, Berceo,
Burgos, 1993.