Revista (PDF) - Universidade do Minho

104
DIACRÍTICA
existencia dunha columna e mesa de mármore (que se acharía dentro
do monumento) con unha inscripción romana de carácter funerario,
pero a súa interperetación é ainda menos convincente 48 .
Agora ben, aceptada a identificación dos restos achados nesa
tumba cos de Santiago, xurdíu pronto a necesidade de «xustificar»
ante os peregrinos (ainda que non fose máis que para compensa-las
penalidades e sufrimentos do camiño) a presencia real do corpo do
Apóstolo. Posiblemente neste contexto xurde un dos primeiros textos
compostelanos propiamente ditos, a chamada Carta do papa León –
pseudoepígrafe que contén unha breve mensaxe na que o suposto Papa
se dirixe ós reis dos catro puntos cardinais para facerlles partícipes da
«inventio», argumentada a partir dunha traslación milagrosa desde o
porto de Jaffa ata a confluencia dos rios Sar e Ulla en Bisri (cecais
unha especie de sarcasmo pseudo-etimolóxico – observa M. Díaz –
respecto a antigua sede de Iria). Por unha especie de rapto marabilloso,
os discípulos que lle acompañaran, perden o corpo do Apóstolo,
para encontra-lo a doce millas onde está emprazada Compostela…
Esta carta, da que existen varias versións, e que recolle posiblemente
textos transmitidos por vía oral, non proporciona detalles sobre a
«inventio» en sí, porque se preocupaba sobre todo do problema da
traslatio. Por iso, surxiron outros textos complementarios, adaptados
ós recordos vivos no ámbito xacobeo, sobre as circunstancias da
«inventio» (circunstancias das que é un reflexo a pasaxe que transcribimos
da Historia de Galicia de Vicente Risco).
Paralelo a esta necesidade de identificación das reliquias ven a selo
proceso de configuración e consolidación de Compostela (M. Díaz
——————————
48 Se os datos históricos e arqueolóxicos non son –por de agora – convincentes,
tampouco o son as conclusións da Comisión científica constituda por dous catedráticos
de Medicina da Universidade de Santiago, para examina-los restos encontrados polo
historiador López Ferreiro, a instancias do Cardeal Miguel Payá y Rico (que os corpos
pertencen a tres esqueletos distintos de idades diferentes; que non é posible fixar con con
exactitude a antigüidade dos restos; que non parece temeraria a crenza de que ditos
restos pertencesen ós corpos do Apóstolo e dos seus discípulos). Sobre a base deste
informe, o Papa León XIII abriu un expediente canónico e nomeou unha Comisión constituída
por varios Cardeais; Comisión que, despois de diversas incidencias, respostou
respecto á cuestión xacobea: «afirmative, sed sententiam esse confirmandam». E o Papa
amosa a súa satisfacción polo achádego deste novo tesouro, nun tempo de impiedade,
na bula Omnipotens Deus (1884). Pero, que as bases no eran convincentes móstranno as
polémicas posteriores, entre elas, a mantida por Américo Castro e Sánchez Albornoz.
As excavacións realizadas a partir de 1943, e proseguidas máis tarde, tampoco despexaron
as dúbedas, ata o momento.