Revista (PDF) - Universidade do Minho

A IDENTIDADE DE EUROPA 197
las naciones e soxuzgar ós pobos a través dun exercicio bruto de
violencia.
A nós non se nos escapa que a ciencia e a filosofía levan aparellados,
coa súa asunción por outras culturas, unha alteración radical
das pautas de explicación tradicionais. A irrupción desos modos na
mesma Europa – recordemos o acontecido en Grecia coa aparición da
filosofía – supuxo precisamente iso: una profunda alteración, cando
non desaparición, de moitos dos modelos e pautas explicativas tradicionais.
O que creo que teríamos que decidir é si estas formas universais
de coñecimento – as da filosofía e da ciencia – non supoñen precisamente
unha invitación, positivamente belixerante, a que a vida toda,
teórica e práctica, das demáis culturas, é dicer da humanidade enteira
– pensese na India co seu sistema de castas, en África cos seus sistemas
de identificación tribal ou étnica, no Islam coa función regulativo-xurídico
de toda a vida polo libro sagrado do Corán, co papel ancilar asignado
á muller, desposuída ideolóxica e socialmente da súa plenitude
racional – se corrixan e cambien pacíficamente á luz dos ideais regulativos
racionais, dos que os devanditos saberes son portadores. Eu estou
convencido de que ese é, precisamente, o alcance transformador,
profundo e último, de Europa en canto cultura. Isto non ten por qué
impedi-la persistencia de pautas explicativas procedentes do trasfondo
cultural tradicional de cada pobo, que gozan da súa propia e particular
racionalidade, e que, ás veces, poden actuar conxuntamente con
pautas explicativas procedentes dunha racionalidade filosófico-
-científica.
Sabemos que as formas culturais ou étnicas de explicación son
continxentes, poden declinar e desaparecer. A filosofía, que definimos
como un saber non étnico, tivo un comenzo na historia e pode que lle
sobreveña algún día a súa fin. Agora ben, ela no é un acontecimento
máis, un episodio ou feito histórico como outro calquera. Segundo xa
vimos a filosofía supón unha revolución no seo da historia: coido que
eleva á historia a un novo nivel, pois a súa aparición e desenvolvemento
subvirte e transforma as diversas e múltiples historias de cada
pobo ou nación na historia dunha única humanidade, a humanidade xa
filosófico-científica que ten trascendido toda relatividade étnica e que
avanza comprometida e orientada teleolóxicamente á búsqueda dunha
verdade última e dunha responsabilidade última. Sí, unha humanidade
que non só busca unha comprensión apodíctica de sí e do mundo,
senón tamén unha humanidade de homes que viven a esixencia dunha
responsabilidade apodíctica, pois a «vida, como proclama Husserl, está
chamada a realizar a totalidade do seu ser concreto baixo o signo
dunha liberdade apodíctica e a levar este ser ó nivel dunha razón