Revista (PDF) - Universidade do Minho

SOBRE LA AGONÍA DE EUROPA DE MARÍA ZAMBRANO 131
Hoxe sabemos que non, que non será a última. Mais Zambrano
refírenos a súa perplexidade e angustia como filla, como europea, e
como «empezó así a sentir lo que es una agonía» a da súa nai e a de
Europa mesma, a sua nai na historia, a súa patria irrenunciabel. Pero
que significa agonía: «Agonizar es no poder morir a causa de la esperanza»
17 . Ante a traxedia europea exclama «¡Otra vez a esperar!». Para
ela a esperanza é o sentir orixinario, o conatus, a conformación
humana da realidade, unha maneira de ansia vital. Hai que esperar,
pois, que Europa renaza e para iso é preciso saber as causas da sua
agonía, do diagnóstico dependerá o pronóstico.
A sua reflexión sobre a agonía de Europa comeza constatando
que «desde hace bastantes años se repite: Europa está en decadencia.
Ahora ya no parece necesario el decirlo» e non parece necesario decilo
expresamente, denuncia Zambrano, porque se adopta un xeito
de divulgación humillante, o que corresponde a un segredo a voces.
Entendendo que os tempos de desastre amosan crudamente a realidade.
O resentimento, o culto ao éxito son parte das causas da agonía
pero non dan conta de todo. O Naturalismo que se impón fronte ao
heroico idealismo e o Liberalismo progresista van contribuir de xeito
decisivo a enredar ao pensamento europeo ata dar renda solta ao
terror, ao medo e á confianza. A crítica ao Naturalismo arranca da idea
de que o home europeo, dende Grecia, non se deixou influenciar polos
feitos, pola servidume aos feitos, ao dado, ao inmediato: «La genialidad
de Europa parecía consistir, en gran parte, en la capacidad de
desasimento de la realidad» (p. 11). Agora non se vai na busca da
verdade, perdese o poder de abstracción, imperan os feitos e a pasividade
que produce un «combate material e bárbaro», pois, dinos: «Falta
el heroismo mejor. Y en este instante de bélico desate, falta la agresividad
más fecunda y noble, la de no aceptar, sin más, el empuje de lo que nos
viene de afuera» (p.12). O dominio da natureza, o monstruo da natureza
estaba paralizado, a Ciencia vaise afirmando, enche ao home
europeo de fatuidade, de excesiva confianza no mundo, de vanidade.
Tralo monstruo da natureza xurde outro ainda máis pavoroso: o
novo monstruo do social, dotado de vida misteriosa, posto que é vida
humana, e para o que non se ten o suficiente coñecemento para domeñalo.
O liberalismo progresista, a xuizo de Zambrano, non só é cómplice
do naturalismo senón que vai dar un paso máis, pois se éste xera
unha confianza fatal cara a natureza, aquel fará o mesmo respecto da
——————————
17 Ibid, p. 243-4.