Revista (PDF) - Universidade do Minho

O «CAMINHO DE SANTIAGO», ESPACIO DE MEDIACIÓN E DE UNIVERSALIDADE 85
ó poder. «Prisciliano exerce a liberdade de palabra, e, sendo laico,
reivindica a igualdade dos bautizados, propiciando ás mulleres un
lugar de igualdade nas súas comunidades…». Pero a oficialidade (relixiosa
e política) non tolera o seu discurso (do pobo, disidente, polisémico),
nin a súa actitude, nin o seu comportamento. Despois do seu
degolamento en Tréveris, a súa figura mitificada perviviu por medio
dos seus seguidores. «Auténtico mito en Galicia, a voz de Prisciliano
resoa como unha denuncia profética contra o poder…»
En definitiva que, coas precisións e referencias precedentes –
sobre todo coas dúas últimas publicacións inseridas no mesmo marco
do Xacobeo-99 –, só queremos deixar constancia do interese que sigue
a espertar a figura de Prisciliano en canto representante dun tipo de
disurso simbólico-polisémico, discurso do pobo, dunha relixiosidade
intimista, popular, fronte a outro tipo de discurso sígnico-monosémico,
do poder, dunha relixiosidade externalista, xerarquizada, oficializada.
Renunciamos neste intre a unha exposición, máis polo miúdo,
relativa ó mesmo proceso que o leva a Tréveris, asi como a síntesie dos
aspectos máis importantes da súa doutrina – que se podería condensar
en tres momentos: o ascetismo como actitude vital, as práticas e actitudes
morais, e a súa teoloxía –. A figura de Prisciliano (histórico ou
imaxinario) foi interpretada de moitas maneiras: herexe, reformador
relixioso, asceta, místico, símbolo de protesta social, etc. Todas estas
interpretacións, mais ou menos fundadas, máis ou menos controvertidas,
contribúen a configura-lo significado e dimensión dunha persoaxe
polivalente e plural 23 que, polo mesmo, deixa sen resolver unha
——————————
23 A controversia continúa, e a actualidade de Prisciliano sigue a ter vixencia.
Actualidade que J. L. Abellán, resumindo as diversas interpretacións, concreta nos
seguintes puntos: en canto impulsor dunha protesta social; polo movemento de fonda
renovación espiritual; por sintonía coas correntes máis permanentes do pensamento
español e por afinidade con outros pensadores que se teñen reafirmado no noso pasado;
polo seu espiritualismo igualitario, respecto á equiparación das mulleres; pola súa preocupación
cristolóxica; polo seu interese pola astroloxía; polo seu esoterismo –que
explica, en parte, o enraizamento que tivo nunha terra como Galicia, sempre presta ó
misterio e a ensoñación – etc. (O.c., 45). M. V. Escribano no traballo reseñado en
primeiro lugar tamén se fai cargo das distintas lecturas de Prisciliano, despois do descubrimento
de Scheps: Paret (1891) ve a Prisciliano como un reformador do seculo IV,
precedente emblemático da súa fe protestante. Hilgenfell (1892), partindo das expresións
relativas á teoloxía, cosmoloxía, cristoloxía, antropoloxía, ascetismo, función
sacerdotal etc., presume en Prisciliano un claro perfil ideolóxico do tipo maniqueo.
Lavertujon (1896-99) suxire como causa da conxura antipriscilianista o móvil economico
de confiscación dos bens dos priscilianistas. – Babut (1910) ve en Prisciliano ó
predicador dunha reforma ascética. Pérez de Urbel (1931) integra a Prisciliano no