Revista (PDF) - Universidade do Minho

A IDENTIDADE DE EUROPA 187
radicaría no feito de ser unha cultura onde se preferiu a
vixencia dos valores do demos sobre os valores do ethnos.
4. Dende as esixencias inmanentes ó exercicio da razón filosófica
podemos enfrentar máis rigurosamente a dialéctica identidade-diferencia.
2. Nada hai máis humán que o «lógon didónai».
A Urstiftung da filosofía: breves apuntes
sobre a xénese filosófica de Europa.
Manteño que o eidos que dá forma e figura á civilización europea
é o seu estilo filosófico de vida. Un estilo é, como sabemos, o que da
unidade e coherencia a una obra de arte ou, como decía Buffon, a
unha persona, o que as fai a ámbalas dúas identificables e recoñecibles.
Pois ben, o estilo filosófico de vida é o que fai identificable e recoñecible
a Europa en canto cultura.
Volvamos por uns intres a mirada a aquel pequeno anaco de terra
recostado sobre o Mediterráneo, a fin de recupera-lo senso da constitución
orixinaria da filosofía.
Pois ben, no curso da existencia humana, algo excepcional vai a
producirse alí: é o paso dunha cultura prefilosófica a outra filosófica,
é o tránsito, como veremos, a unha forma superior de vida, é a conquista
dun talante e dun espíritu novos que fará cambia-lo destino do
home. Antes da aparición da filosofía, o home grego creía cegamente
que o curso dos acontecimentos estaba rexido pola vontade dos deuses
e pola forza oscura e incontrolable do destino. Pode que se teña reparado
moi pouco acerca da importancia que a adiviñación e a institución
do oráculo tiñan na vida da polis grega. Tanto a vida privada como
pública, tanto as decisións particulares como as colectivas sobre
asuntos de importancia estaban sometidas ó xogo da adiviñación e
eran remitidas ó oráculo: el é o que fala e sinala o camiño da decisión
e da acción. O mellor do teatro grego recolle esta condición tráxica de
escravitude do home ó curso duns acontecimentos que se desencadean
por unha necesidade que está máis alá da vontade e do actuar humáns.
Sen embargo, cando a filosofía estala, un feliz presentimento
recorre como un relampo as conciencias gregas: ó home foille dado
o poder de autodeterminarse racionalmente, de rebelarse contra a
resignación respecto da cega necesidade, da fatalidade ou do destino
(aj navgkh era a verba que tiñan para nomear estas tres cousas e outras
como «door», «angustia», «castigo», «vínculo de sangue», «paren-