Op steenworp afstand - Oapen

Brauw ingesteld, die een soort platform is voor de discussie ‘met de maatschappij’
en die elementen van een advies-, inspraak- en onderzoekscommissie in zich verenigt.
Het is de eerste en tot nu toe enige keer dat met zo’n vorm wordt geëxperimenteerd.
18
Vooral vanaf het midden van de jaren zestig trad een aanmerkelijke versnelling op in
de groei van adviesraden. De achterliggende factoren waren heel divers. Twee zijn er
in paragraaf 4.1 al genoemd.
De eerste was het geloof in planning en maakbaarheid, en het aanvankelijke grote
enthousiasme waarmee dat gepaard ging. Een goed voorbeeld leveren grote gemeentelijke
diensten zoals Gemeentewerken in Rotterdam, die grootse plannen maakte
voor een sterke uitbreiding van de havens tot in Zeeland toe, of in Amsterdam met
zijn plannen voor de Bijlmer, Schiphol en de havens. Ook bij de tegenhanger op
nationaal niveau was het geloof in de maakbaarheid groot, getuige de plannen voor
bijvoorbeeld een nieuwe Markerwaard, wegenaanleg en Deltawerken.
De andere reeds genoemde factor is de uitbreiding van het aantal beleidsterreinen en
bestuursinstrumenten. Zo zijn er raden bijgekomen voor de nieuwe beleidsterreinen
vanaf begin jaren zestig, zoals ruimtelijke ordening, ontwikkelingssamenwerking,
milieuhygiëne en wetenschapsbeleid. Te denken valt aan de Raad van Advies voor de
Ruimtelijke Ordening, de Nationale Adviesraad voor Ontwikkelingssamenwerking,
waarvan prins Claus lid was, de Raad inzake de luchtverontreiniging en de reeds genoemde
Raad van Advies voor het Wetenschapsbeleid (rawb).
Nog niet vermelde factoren die bijdroegen aan het ontstaan van meer adviesraden
waren de volgende:
• De groei van het aantal vertegenwoordigers van de gedrags- of maatschappijwetenschappen
bij de departementen (economen, sociaal-psychologen, en
sociologen) (vgl. Bemelmans-Videc 1984). Als generalisten bevolkten ze het
cpb en de stafafdelingen en vormden ze een nieuw middenkader. Ze kregen
onverwachte steun uit de ambtelijk top van de departementen. Thoenes
ziet in die uitbreiding van stafafdelingen en wetenschappelijk geschoolde
ambtenaren een illustratie van de opkomst van een ‘professionarissen’ of
‘functionarissen elite’ (Thoenes 1962). Uit hun opdracht volgt dat ze zelf ook
onderzoek en advies gaan vragen aan adviesorganen – en als die er nog niet
zijn, moeten ze er komen – aan universiteiten en para-universitaire of tno-
instituten.
• De competitie tussen beleidsterreinen. Beleid houdt zich niet aan de grenzen
van de departementen, en het leek erop dat de departementen wilden
voorkomen dat hun beleid ging vallen onder het beleid en de adviesraden van
35 ja ar wrr
103