Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
1 8
Deel I - De wrr in actie
7.5 1 3: toekomstbestendigheid en andere
accent verschuivingen
Rond het begin van de vijfde raadsperiode in 1993 worden onder voorzitterschap
van J.P.H. Donner enkele accentverschuivingen die zich al eerder hadden aangekondigd,
geformaliseerd. De eerste accentverschuiving betreft de toekomstverkennende
taak: toekomstverkenning, breed of thematisch, als zelfstandig doel in het werkprogramma
wordt verdrongen door ‘toekomstbestendigheid’ als aandachtspunt bij
beleidsvragen. Dus bijvoorbeeld: hoe bestendig is het Europees veiligheidbeleid op
langere termijn?
De tweede verschuiving is die van aandacht primair voor het inhoudelijke beleid en
de planning zelf, naar de randvoorwaarden van het beleid en het sturen op de randvoorwaarden
als methode. Dat kunnen zijn economische randvoorwaarden van het
beleid, maar ook rechtsstatelijke, sociologische of politiek-theoretische.
De derde verschuiving betreft de verandering in de stijl van de rapporten. Ze worden
directer gericht op het bieden van beleidsargumentaties. Beleidsargumentaties
doortrekken de opbouw van het hele rapport, van vraagstelling via analyse tot aan
conclusies en aanbevelingen. Ook wordt meer aandacht besteed aan de leesbaarheid
van de rapporten.
Dat laatste aspect van meer direct op strategieverandering van de overheid gerichte
rapporten was al ingezet na de benoeming van W. Albeda, die in 1986 aantrad als
opvolger van de naar de ser vertrokken Th. Quené. Albeda had al besloten om
het wrr-werk wat minder aanbodgestuurd en meer vraaggericht te maken. 33 Een
voorbeeld ervan was het rapport Activerend arbeidsmarktbeleid (nr.33, 1987), dat een
offensieve strategie voorstond ter bestrijding van de werkloosheid door inzet van
onder meer scholingsinstrumenten. Het rapport voorzag duidelijk in een behoefte
bij het departement van Sociale Zaken aan een nieuwe richting voor het beleid van
dat departement. Onder zijn voorzitterschap werden ook andere meer bij de politieke
vraag aansluitende initiatieven genomen; het aantal adviesaanvragen was in
deze periode relatief hoog.
Het meest sprekende voorbeeld uit deze tijd is echter het rapport Een werkend
perspectief (nr. 38, 1990) dat tot stand kwam onder leiding van H.P.M. Adriaansens
(1990). Hierin werd onder meer gepleit voor een verlaging van het minimumloon
en andere maatregelen om het aantal uitkeringsgerechtigden en vutters drastisch te
verlagen, terugkeer in het arbeidsproces aantrekkelijker te maken en te vereenvoudigen,
en om werkloosheid onder jongeren tegen te gaan. Het rapport bouwde deels
voort op het rapport Allochtonenbeleid (nr. 36, 1989), dat eveneens veel nadruk had
35 ja ar wrr