Op steenworp afstand - Oapen

We komen nu tot een geaggregeerde en summatieve definitie van beleidsleren, die
wij in een laatste hoofdstuk ten grondslag willen leggen aan enkele toekomstgerichte
reflecties over de rol die adviesorganen zoals de wrr daarbij kunnen spelen.
Wij definiëren beleidsleren als een fundamentele heroriëntatie op zowel noodzaak,
doelen en middelen van een beleid bestaande uit een herziening van cognitieve en
normatieve oriëntaties als gevolg van informatie op basis van de interpretatie en/of
de observatie van beleidservaring van anderen. Cognitieve of normatieve veranderingen
moeten “relatief duurzaam” (Heclo 1974: 306) zijn, wil er sprake zijn van
beleidsleren; bovendien moeten zij “consequenties” hebben voor het gedrag en de
beleidspraktijk (Hall 1993). Een dergelijk beleidsleren kan op drie (gradueel) onderscheiden
niveaus aan de orde komen. We behandelen ze hier kort in de box Drie
niveaus van beleidsleren.
Drie niveaus van beleidsleren
1 Instrumenteel leren
Op het niveau van instrumenteel beleidsleren gaat de aandacht vooral uit naar het zoeken
naar technisch doelmatige en economisch efficiënte oplossingen binnen een vigerend
beleidsparadigma. De instrumententheorie en de economische kosten-batenanalyse in de
beleidswetenschappen zijn in dit opzicht exemplarisch. Denk ook aan het gezag van het
doelmatigheidsonderzoek van de Algemene Rekenkamer in Nederland. De beleidsonderzoeker
aanvaardt ceteris paribus de cognitieve en normatieve oriëntaties die ten grondslag
liggen aan beleid (overigens in de veronderstelling dat ook de beleidsmakers dat blijven
doen). Binnen het kader van een gegeven beleidstheorie richt de beleidsanalist zich op alternatieve
instrumenten die effectiever en doelmatiger zijn dan de bestaande. Tenzij er ook
politieke of normatieve overtuigingen met de inzet van bepaalde instrumenten verbonden
zijn (en dat is uiteraard vaak zo), zijn dan de nieuw gevonden instrumenten efficiënter
en daarom krijgen ze de voorkeur. Ex-post-evaluatieonderzoek heeft veel aanzien in de
academische wereld, qua methodologie en qua praktisch nut in de praktijk van beleid en
politiek. Beleidsmakers kunnen zich met behulp van ex-post-doelmatigheidsonderzoek,
ondanks alle methodologische en praktische bezwaren die soms tegen dit soort onderzoek
worden ingebracht, een kritisch oordeel vormen over de effectiviteit van het beleid en de
institutionele inbedding van beleid. >>
wrr 35 ja ar
365