Op steenworp afstand - Oapen

kansen op inhoudelijk debat en tegenspraak vergroten en tegelijk de politiek eerder
meer dan minder vrijheidsgraden geeft in de eigen oordeelsvorming, vanwege de
uitbreiding in het repertoire van keuzemogelijkheden die een werkend leernetwerk
kan bieden.
Een effectief leernetwerk veronderstelt een kwalitatief hoogstaande feed back,
feed around en feed forward verbinding tussen kenniswerkers en instituties en
besluitvormers. In ruil voor de onafhankelijkheid moet niet alleen hoge kwaliteit
geleverd worden, er moet ook een actieve bereidheid zijn inzichten te delen met
planbureaus en andere strategische adviesorganen. En in de richting van het politieke
bedrijf behoort er ook vanuit adviesorganen als de wrr meer te worden ingezet op
een toevoer van kennis naar strategieontwikkeling in de diverse departementen.
Deelname aan een dergelijke uitwisseling kan heel wel zonder in te leveren op onafhankelijkheid,
transsectoraliteit, interdisciplinariteit en de langetermijnoriëntatie.
Was eertijds het adagium van de beleidsanalyse speaking truth to power, nu gaat het
veel meer om articulating ideas for governance. In een sterk veranderende omgeving
zal vooral de internationale en pedagogisch-communicatieve rol een sterker profiel
moeten krijgen in het nieuwe politieke leren.
Betere inhoudelijke relaties tussen producenten en consumenten van beleidsanalyse
veronderstelt eveneens een gerichte investering in het inhoudelijke absorptievermogen
van de politiek en de departementen voor gezaghebbende onafhankelijke advisering,
los van de politieke waan van de dag, de overmaat van beleidsproductie en de
verkokering. Een inhoudelijke oriëntatie en bekendheid met wetenschappelijke methoden
en technieken zijn minimale vereisten die je van de strategische afdelingen
van de departementen mag verwachten.
Een goed advies moet niet een antwoord geven dat de vragensteller – als hij even de
tijd had genomen – ook zelf had kunnen verzinnen. De meerwaarde van kennis en
advies bestaat in het articuleren van nieuwe problemen en agenda’s in een voortdurend
veranderende wereld, waarin gevestigde categorieën snel sleets raken. Advies
moet, zeker op het genoemde derde leerniveau, overtuigend verrassen. Hiertoe zijn
geen quick fixes binnen handbereik, maar zijn tijd en ruimte geboden en een politiek
bestel dat zich wil laten verrassen via de zelfbinding en disciplinering van verplichte
reactie op onafhankelijke advisering. Daartoe zal er wel geïnvesteerd moeten worden,
niet eens zozeer in geld, maar vooral in committment en erkenning van het
belang van een kennisinfrastructuur. Natuurlijk kan dat niet op een koopje, en geldt
ook hier dat men niet voor een dubbeltje op de eerste rang kan zitten. Denken voor
beleid is in een democratie geen overbodige luxe, maar bittere noodzaak.
wrr 35 ja ar
377