Op steenworp afstand - Oapen

ijksbreed een populaire benadering. Met ad-hoccommissies en interim-management
is op dat punt vaak meer te bereiken, zoals ook blijkt uit de sterke groei ervan
vanaf het eind van de jaren tachtig. De commissies zijn onafhankelijk en rapporten
zijn openbaar.
Vergeleken met de voorgaande periode is de benadering van adviesraden vanaf de
jaren tachtig zakelijker geworden; de discussie over inspraak bij de raden lijkt te zijn
weggeëbd, en zij zijn kleiner geworden. Het onderwerp adviesorganen is een dossier
geworden en het parlement nam daarbij herhaaldelijk zelf het voortouw. De inzet is
vooral de strijd tegen de stroperigheid. De oplossing wordt gezocht in ontvlechting
van taken en afstemming van het beleid van adviesorganen op dat van de top van het
departement. Dit bevordert ook de transparantie van het adviesstelsel en de verzekering
van het primaat van de politiek. De reductie van het aantal adviesorganen en
hun ‘departementale indeling’ zijn uiteraard belangrijke ondersteunende maatregelen.
Van oplossing vanaf het eind van de negentiende eeuw – en een klein beetje probleem
– lijken de vaste adviescolleges in de jaren negentig van de twintigste eeuw
zelf een probleem te worden en veel minder nog als oplossing te gelden. Die periode
wordt afgesloten met de Woestijnwet die in één klap alle raden opheft, gevolgd door
de Opschoningswet die een aantal wetswijzigingen regelt. Het sluitstuk vormt de
Kaderwet die bepalingen harmoniseert. Tenslotte blijven in eerst instantie 16 ‘departementale’
adviesraden 52 over, alle met een zelfde soort opzet, de zogeheten strategische
adviesraden.
De adviesorganen verliezen in deze periode verder grotendeels hun representatieve
karakter. De druk die in de jaren vijftig bestond om commissies in te stellen om
één advies te krijgen in plaats van een veelheid van adviezen van een groot aantal
verzuilde organisaties afzonderlijk, is definitief weggevallen, omdat de verzuilde
organisaties vaak met elkaar zijn gefuseerd (vgl. de fusie tussen het nvv en het nkv,
en de fusies tussen welzijnsinstellingen en tussen zorginstellingen). Het brede terrein
dat de adviesorganen van de Kaderwet bestrijken maakt dat er ook geen nieuwe,
homogene achterban is ontstaan. 53
Een deel van de legitimiteit van het bestaan van adviescolleges is gelegen in het feit
dat ze overgangen belichamen tussen beleid en samenleving en beleid en wetenschap.
Ze zijn systemen die ertoe moeten bijdragen om het vertrouwen in de politiek
te behouden. Dat aspect is in de jaren negentig relatief weinig aan bod gekomen.
Het hele vraagstuk van adviesorganen is sterk vanuit een maakbaarheidsperspectief
benaderd. De functie van adviesorganen komt aan het eind van de hier behandelde
35 ja ar wrr
13