Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
2 8
Deel II - Duitsland
Beïnvloeding van de besluitvorming is in het Duitse landschap het moeilijkst in
gebieden waar traditionele corporatistische actoren sterk zijn (Thunert 2000). Deze
actoren functioneren vaak al als externe adviseurs. Duitsland heeft ook een lange
traditie van adviserende organisaties samengesteld uit vertegenwoordigers van
georganiseerde belangen, zoals de Raad voor Economische Experts. Maar toch geeft
juist de gelaagde en gefragmenteerde besluitvorming wel weer beïnvloedingsmogelijkheden.
Voor meer impact, ook vanuit een internationaal perspectief, zouden een
aantal ontwikkelingen bevorderlijk zijn. Allereerst een flexibelere financiering voor
overheidsgefinancierde denktanks. Daarnaast kortere communicatielijnen met politici
en ambtenaren die de daadwerkelijke keuzes maken. Er zou meer uitwisseling
van posities plaats moeten vinden, als een draaideur tussen de werelden van beleid
en wetenschap. Tot slot moet de focus verbreden van voornamelijk academische excellentie
naar ook kennis over het politiek-bestuurlijke proces.
Tot slot
Het bespreken van Duitsland binnen het kader van dit vergelijkende deel laat zien
hoe de vormgeving van het landschap van advisering de mogelijkheden voor een
bepaald type organisatie bepaalt. De vormgeving van de nationale context is bepalend
voor de openheid van het landschap, en bepaalt in hoeverre het mogelijk is voor
nieuwe spelers om een positie te veroveren. Gevestigde organisaties met een lange
traditie zijn echter niet per definitie negatief voor creativiteit in beleidsadvies. Juist
een opgebouwde reputatie en daaraan verbonden legitimiteit bieden de mogelijkheid
te komen met kritische, vooruitstrevende adviezen en rapporten, terwijl nieuwe
spelers juist risicomijdend kunnen gaan opereren.
Maar daarnaast is vernieuwing in het landschap ook van belang: nieuwe groepen die
ontstaan moeten hun stem kunnen laten horen. Voor een democratisch landschap
is het van belang dat er ruimte en mogelijkheden zijn voor niet gevestigde belangen.
Maar in een nationale context met hoofdzakelijk publieke financiering is het voor
nieuwkomers lastig een positie te verwerven.
Dit heeft consequenties voor de invulling van de functies denken, onderzoeken
en communiceren. In het Duitse landschap wordt vooral nadruk gelegd en belang
gehecht aan de onderzoekende functie. Organisaties worden in de eerste plaats afgerekend
op hun invulling van die functie, waarbij de maatstaven uit de academische
wereld vooropstaan. De denkende functie wordt veelal vormgegeven binnen traditionele
kaders en vanuit gevestigde belangen, door de denktanks van de politieke
partijen en andere belangengroepen.
wrr 35 ja ar