Op steenworp afstand - Oapen

504
op de brug t us sen
w e t ensch a p en pol i t iek
de landbouworganisaties. ‘Maar wil deze
minister dan niks?’, kreeg ik overal te horen.
Dat is dus de val die voor je wordt opgezet
als je als beginnend minister de zaken anders
wilt aanpakken.”
Van Aartsen besloot om eerst met alle
belanghebbenden rond het ministerie om
tafel te gaan zitten. Hij sprak met deskundigen
van binnen en buiten. Na een half jaar
was hij eruit en verscheen zijn nota Dynamiek
en Vernieuwing. “Dat stuk markeerde
de omslag in het Nederlandse landbouwbeleid.”
Een van de deskundigen die hij raadpleegde,
was Rudy Rabbinge, die hij in
dienst nam als raadadviseur. Rabbinge was
niet alleen hoogleraar in Wageningen, maar
ook de grote man achter het wrr-rapport
Grond voor keuzen dat twee jaar eerder was
verschenen. Daarin schetste de raad hoe de
Europese landbouw eruit zou gaan zien. Die
zou veel efficiënter worden, met minder
grond en minder boeren, ook in Nederland.
De Nederlandse akkerbouw zou verdwijnen
en ook de melkveehouderij liep gevaar.
Van Aartsen had Grond voor keuzen niet
gelezen toen het uitkwam, maar bleek er
later als minister wel zijn voordeel mee te
kunnen doen. “Het rapport wees er ook op
dat we meer moesten doen met de Nederlandse
landbouw die niet onder de Europese
marktordening viel. Dan kom je vooral uit
bij de tuinbouw en alles daaromheen: toeleveranciers,
veredeling, agri-business en het
hele Wageningencomplex. Dat was voor mij
als liberaal minister natuurlijk een interessante
invalshoek.”
Eigenlijk had Van Aartsen in zijn nota
35 ja ar wrr
Dynamiek en Verandering wel verder willen
gaan dan hij uiteindelijk deed. “We zaten
in die tijd ook enorm te piekeren over het
mestbeleid. Dat werd gezien als een middelenvraag.
De vraag die daaraan vooraf ging,
werd niet gesteld: ‘Waarom hebben we die
intensieve veehouderij eigenlijk?’ Dat bleek
nog een brug te ver. Rabbinge vond dat wel
jammer, maar ik dacht: ‘Dat lukt me nu echt
niet’. Ik heb steeds gezegd: ‘Laten we nog
maar even wachten. Dat moment komt wel’.
Toen in 1997 de varkenspest uitbrak, konden
we echt beginnen met het hervormen van de
sector. Toen begon ook de reconstructie van
Brabant. Die Reconstructiewet is in mijn
tijd ontworpen.”
Op het ministerie van Buitenlandse Zaken,
waar hij in 1998 aantrad, had Van Aartsen
minder aan de wrr. De beide rapporten over
internationaal beleid die tijdens zijn ministerschap
uitkwamen, kan hij zich in eerste
instantie niet eens meer herinneren. Als hij
de samenvattingen nog eens heeft doorgelezen,
snapt hij weer waarom. Ontwikkelingsbeleid
en goed bestuur (2001) paste volgens
Waar vind je nu nog inhoudelijke kennis
op ministeries?
hem precies in het gevoerde beleid. Het pleidooi
uit Naar een Europabrede unie (2001)
om nieuwe eu-lidstaten al toe te laten op
het moment dat ze aan een deel van de Europese
regelgeving voldeden (kernacquis), had
hij zelf ook al bedacht. “Daarvoor hadden we
de wrr niet nodig. Van beide rapporten kun
je je afvragen of de raad ze wel had moeten
maken. Ik denk van niet. Ze voegden weinig
toe aan het staand beleid.”
Waar hij ook niet veel aan had, waren
de periodieke besprekingen die de minis-