Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
200
Deel I - De wrr in actie
gebaseerd op het rapport van een externe groep die door de regering was geconsulteerd
over taak en werkwijze van de wrr. De groep bestaande uit de hoogleraar
psychologie P.J.D. Drenth, de secretarissen-generaal R. den Dunnen en G.J. van Dinter
en het oud-raadslid A.M.J. Kreukels, hechtte veel waarde aan een instituut op de
driesprong van maatschappij, wetenschap en bestuur. Zij beklemtoonde dat de wrr
geen adviesorgaan van de regering is maar er is voor het regeringsbeleid. De commissie
pleitte ten slotte voor een kleinere en hooggekwalificeerde raad, met eventueel
ook buitenlandse leden. Hierin voorzag ook Donners nota: na de gebruikelijke procedures
werd de omvang van zowel raad als staf praktisch gehalveerd, respectievelijk
van 9 naar 5 leden en van 27 tot 15 fte stafleden. De sociale en culturele commissie,
het restant van de hrwb, werd opgeheven. De adviserende (eerder: buitengewone)
leden werden meer bij het werk betrokken en kregen voortaan alle geagendeerde
raadsstukken van tevoren automatisch toegestuurd, zodat zij zelf de noodzaak van
hun bemoeienis zouden kunnen bepalen.
Uit de documenten die in deze periode werden opgesteld over de wrr in de jaren
negentig kwamen enkele conclusies naar voren die de raad uit het verleden had getrokken.
De eerste conclusie is dat de verhouding tussen regering en raad in de jaren
tachtig te zeer gekenmerkt is geraakt door distantie. Waar het de regering betrof te
veel; want de raad leek haar soms nauwelijks te boeien. Wat de raad betrof wellicht
te weinig: de angst om niet nuttig gevonden te worden was groot (vgl. bijvoorbeeld
het rapport De onderwijsverzorging in de toekomst (nr. 40, 1991). De tweede erop
aansluitende conclusie – slechts in schijn strijdig met het vorige punt – is dat de raad
meer vraaggericht moet werken en meer ruimte moet houden voor de beantwoording
van adviesaanvragen door de regering. De derde conclusie is dat de projecten
korter moeten duren en beter moeten worden gemanaged.
Die koers was in feite al deels ingezet onder Albeda als voorzitter, zoals hiervoor is
uiteengezet. Het ging erom dat de raad die draad weer oppakte. De rapporten werden
in de volgende periode, zoals gezegd, meer opgebouwd rond het bieden van beleidsargumentaties.
De rapporten werden ‘beleidsprofessioneler’ samengesteld.
De groeiende aandacht voor de randvoorwaarden van beleid en beleidsvorming is
ook zichtbaar in de werkprogramma’s van de jaren negentig. Bij de randvoorwaarden
kan men denken aan de positie van de burger als maatschappelijk en politieke actor,
maar ook aan de verhoudingen tussen beleidsvaststelling en uitvoering van beleid en
verdelingen van verantwoordelijkheden. De gekozen onderwerpen sloten erop aan:
rechten en plichten van de burgers, randvoorwaarden bij de besluitvorming over
grote projecten, de kerntaken van de overheid, orde in het binnenlands bestuur, de
verhoudingen bij de uitvoering van de sociale zekerheid en het stelsel van de gezondheidszorg,
privatiseringen, enzovoort. Op dit punt werd de raad ook meer een huis
35 ja ar wrr