Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
302
Deel II - Conclusies
wetenschappen. Er heerste een optimistisch klimaat over de mogelijkheden om met
de hulp van (sociale) wetenschappers de toegenomen complexiteit te lijf te gaan, met
rationele planning en toekomstonderzoek als instrumenten.
De ambities van de nationale overheden om de toegenomen complexiteit te lijf te
gaan resulteerden in soortgelijke discussies over de inrichting van het overheidssysteem.
In het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Nederland en Zweden werden
commissies ingesteld om te komen met voorstellen voor reorganisaties. Grotendeels
overeenkomstige probleemanalyses, gekoppeld aan gelijke wensen en ambities resulteerden
in de instelling van vergelijkbare organisaties in het Verenigd Koninkrijk,
Zweden, Duitsland en Nederland. Adviesorganisaties, verbonden aan de premier,
maar nadrukkelijk werkend voor het kabinet of de regering als geheel. Alle hadden ze
expliciet de opdracht bij te dragen aan een betere coördinatie van het overheidsbeleid,
door multisectoraal onderzoek te doen. Ze kregen de opdracht te werken vanuit
een langetermijnperspectief, met een verwijzing naar planning of toekomstonderzoek.
Op die manier zouden ze de overheid helpen uit te stijgen boven de waan van
de dag en toekomstbestendig beleid te voeren, gebaseerd op wetenschappelijke kennis.
Relatie beleid en wetenschap
Zoals gezegd kenden de jaren zestig een intense discussie over de relatie wetenschap
en politiek (Maasen en Weingart 2005). Wat ze met elkaar deelden was het beeld van
wetenschap als leverancier van objectieve en betrouwbare kennis. Maar dit beeld is
sinds die tijd onder druk komen te staan. Wetenschap is gepolitiseerd. Publieke debatten
over grote thema’s als kernenergie en het milieu hebben de wetenschappen in
het politieke proces getrokken. Wetenschappers bleken elkaar tegen te kunnen spreken,
hun kennis kon strategisch worden ingezet, kennis bleek niet neutraal te zijn.
Meer en meer is het inzicht gegroeid dat ook kennis een commodity is, die gebruikt
kan worden door diverse partijen voor strategische doeleinden. Deze andere benadering
van wetenschap en kennis heeft vanzelfsprekend consequenties voor de rol van
organen als de wrr. Wetenschappers moesten meer vechten voor hun legitimiteit.
Deze legitimiteit was geen gegeven meer, maar kwam ter discussie te staan.
Naast de politisering van kennis signaleren Maasen en Weingart (2005) ook de beweging
van democratisering van kennis. Er ontstond meer kennis, maar veel gefragmenteerder
en specialistischer; en kennis waartoe veel grotere groepen toegang kregen.
De diversiteit van soorten kennis is ook gegroeid. ‘Wetenschappelijke’ kennis
heeft niet vanzelfsprekend een bijzondere positie, maar moet de concurrentiestrijd
wrr 35 ja ar