Op steenworp afstand - Oapen

hoogconjunctuur zijn vleugels wijd uitslaan. Er ontstaan afzonderlijke commissies
voor de zogeheten achtergestelde of doelgroepen (binnenschippers,
Ambonezen, Surinamers, woonwagenbewoners, werkende jongeren en buitenlandse
werknemers, de voorlopers van de etnische minderheden als doelgroep)
en voor de verschillende werksoorten, zoals maatschappelijk werk,
vormingswerk en opbouwwerk.
Tot slot: veel veranderingen hadden niet kunnen plaatsvinden als niet ook in de politiek
en de ambtenarij de omstandigheden daarvoor geleidelijk rijp waren geworden.
In deze periode werd daarnaast ook de weg voor modernisering vrijgemaakt. Binnen
de ambtelijke top werd gesproken over de noodzaak van verandering van ambtelijke
structuren. 19 De behoefte aan modernisering bracht in de jaren zestig een groep
topambtenaren bij elkaar onder voorzitterschap van de sg van Algemene Zaken. Ze
vormden met elkaar de zogeheten staatkundige kring, een voorloper van het latere
overleg van secretarissen-generaal, en richtten zich op vragen van meer leiding,
planning en coördinatie. Sinds 1945 was het thema van structuurverandering van de
overheidsorganisatie in feite blijven liggen. 20
Dat zo’n kring van ambtenaren zich kon vormen was ook een breuk met de jaren
vijftig: ambtenaren werden in die tijd vooral gezien als uitvoerders/bureaucraten,
en het denken over veranderingen in de sfeer van de uitvoerende macht was volgens
de gangbare opvattingen in de jaren vijftig een taak van de politici en niet van ambtenaren.
De staatkundige kring ging daar in feite tegen in en sprak wel over die zaken
die aan de politiek waren voorbehouden. Ze zochten vooral naar een versterking van
de inhoudelijke rol van de politieke bestuurders en de invoering van het denken in
termen van doelen en middelen en strategieën, zoals in het bedrijfsleven toen ook
gebruikelijk was. Het streven naar meer politiek-bestuurlijke coördinatie sloot ook
aan op het ontstaan van regeerakkoorden in de jaren zestig. De strategie en centrale
leiding moesten worden versterkt en moesten vooral komen van een kernkabinet en
de minister-president (zoals bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk).
Evenals in de voorgaande periodes bestonden ook in deze periode naast de ‘overheidsadviesorganen’
private raden. Zo ook op het gebied van welzijn. Te denken
valt met name aan: de Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn, de Gezinsraad
en de vele koepelinstellingen voor allerlei soorten werk die dit gebied rijk was. De
oud-sg van het ministerie van crm Hendriks constateerde achteraf dat de overheid
bij subsidiëring van instellingen op dit gebied wel eens te ver ging en het maar al te
gemakkelijk en overzichtelijk vond om van 90 procent subsidie uit eigen beweging
over te gaan naar 100 procent, waarmee andere subsidiënten en leden om zo te zeggen
overbodig werden gemaakt. Het maakte de instellingen later overigens nodeloos
35 ja ar wrr
105