Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
134
Deel I - De jaren tachtig en negentig
zoals de Sociale Verzekeringsraad, het Landbouwschap en de Onderwijsraad (vgl.
J.Th.J. van den Berg e.a. 1992 over de svr, Van der Ham 1994 over de Onderwijsraad
en Krajenbrink 2005 over het Landbouwschap). Van deze instanties blijft na 2000
alleen de Onderwijsraad bestaan, zij het dat deze alleen nog mag adviseren over de
hoofdlijnen van beleid. Vooral met het Landbouwschap verdwijnt een eens machtig,
maar tegelijk ook omstreden instituut, dat in de jaren zestig nog voeding gaf aan het
ontstaan van een politiek partij (Boerenpartij).
De clustering van adviescolleges, die ten doel had ze door samenvoegingen beter te
laten aansluiten op de indeling van departementale beleidsclusters, is een beweging
die in zekere zin in het verlengde ligt van de trend naar advisering op hoofdlijnen en
deze versterkt. Ook hiermee wordt al in de jaren tachtig begonnen. Om een voorbeeld
te geven: de Bibliotheekraad wordt eerst samengevoegd met de Archiefraad
in de Raad voor de Informatievoorziening om daarna een commissie te worden van
de Raad voor de Cultuur, die op zichzelf ook een product van fusies is. Een ander
voorbeeld is de clustering van raden bij Verkeer en Waterstaat. In feite is daar sprake
geweest van een dubbele fusie van raden. Zo zijn eerst de vervoersraden (voor onder
meer goederenvervoer en Europese vervoersaangelegenheden) geïntegreerd in één
raad en vervolgens zijn die weer samen met de verschillende raden van op het terrein
van de waterstaat (ijsselmeerpolders, Wadden), geïntegreerd in één raad voor Verkeer
en Waterstaat, samenvallend met het hele werkveld van het departement. Een
ander voorbeeld op hetzelfde beleidsterrein is de clustering van de ongevallenraden
(wegvervoer, luchtvaart, scheepvaart), eerst in de Raad voor de Transport Ongevallen
(op zich een internationaal juridische complexe combinatie omdat alleen al luchtvaart
en scheepvaart zich niet gemakkelijk laten combineren, en de expertisewerelden
van buschauffeurs, piloten en kapiteins niet zonder meer op elkaar aansluiten)
en vervolgens in de Ongevallenraad, die weer een bredere taak kreeg (om nog later
zelfs het hele terrein van de veiligheid te bestrijken). Dit patroon van verbreding (en
abstractie) is al aan de gang als de Kaderwet wordt ingevoerd. De Raad voor het Landelijk
Gebied is er ook een voorbeeld van. Hij komt voort uit de Kampeerraad, die via
een verbreding tot de Raad voor de Openluchtrecreatie, onder de Kaderwet van 1996
de Raad voor het Landelijk gebied is geworden.
Het zal duidelijk zijn dat de geschetste ontwikkelingen niet alleen invloed hadden
op het aantal adviesorganen. Ook de positie (taak, opstelling, enzovoorts) van de
adviesorganen ondervindt gevolgen van zulke veranderingen. In de laatste paragraaf
van dit hoofdstuk, als ook de ingrepen tot de eeuwwisseling aan de orde zijn gesteld,
wordt hierop iets nader ingegaan.
Hier beperken wij ons tot het schetsen van enkele punten van, ook interne, kritiek op
35 ja ar wrr