Op steenworp afstand - Oapen

naal van acht uur. Het ging allemaal om de
beeldvorming.”
De mogelijkheid om de uitvoering van
de sociale zekerheid te privatiseren, zoals de
wrr als optie had voorgesteld, belandde in
het regeerakkoord waardoor de formatie weer
werd vlot getrokken. Later werd het plan alsnog
afgeschoten in de ser. Wolfson zat daarbij
in de vreemde positie dat hij als kroonlid
moest adviseren over een voorstel dat hij in
de wrr mede had uitgebroed. Het lukte hem
niet om het door de ser te slepen. Niet alleen
de werkgevers en werknemers, maar ook de
meeste kroonleden waren tegen. “Dat is nog
steeds een graat in mijn keel.”
Toen de wrr bezig was met Belang en beleid
zetelde Gerrit Zalm nog als directeur op het
Centraal Planbureau. Wolfson herinnert zich
dat de latere minister van Financiën toen al
erg geïnteresseerd was in het gedachtegoed
achter het rapport. Het zou hem blijven intrigeren.
“Op mijn laatste dag als lid van de Eerste
Kamer was hij als vvd-fractievoorzitter
druk bezig met de formatie van het twee-
de kabinet-Balkenende”, herinnert Wolfson
zich. “Toen ik hem tegenkwam, zei hij: ‘Ik ga
weer Financiën doen en dat kan ik al, dus daar
hoef ik ook niet al te veel tijd aan te besteden.
Dan wil ik als vice-premier wat nuttigs doen
en nagaan in hoeverre dat uitvoeringsmodel
van jou ook in andere sectoren toepasbaar is.
Wil je daar eens over nadenken?’”
Kort daarna stelde Zalm voor dat Wolfson
een commissie hierover zou gaan leiden.
“Ik zei: ‘O hemel nee. Als het een staatscommissie
wordt, krijg ik allemaal bobo’s die
niet weten waarover het gaat. Wordt het een
ambtelijke commissie, dan moeten de leden
bij alles eerst vragen of hun minister het wel
goed vindt’.” De heren spraken af dat Wolfson
dan maar zelf een stuk zou schrijven.
Het eindresultaat was het boek Transactie
als bestuurlijke vernieuwing, dat in 2005 uitkwam.
Wolfsons Transactiestaat moet een
oplossing bieden voor het probleem dat de
maatschappij veel te ingewikkeld is geworden
voor de overheid. “In een pluriforme,
multiculturele samenleving kun je mensen
niet meer categoriseren. Ze hebben
zoveel vertakkingen dat ze eigenlijk nergens
meer bijhoren. De overheid probeert
dat nog wel en dat is volgens mij een van de
hoofdredenen van de crisis in het openbaar
bestuur.”
Dit probleem was hem begin jaren
negentig al duidelijk geworden na een
gesprek met de directeur van de Sociale
Dienst in Den Haag. “Staatssecretaris Elske
ter Veld was toen met 23 categorieën van
Ik heb ze wel over de verbazing heen moeten helpen
dat er toch ook een theoretische mogelijkheid is
dat economen niet altijd denken in termen
van rationaliteit en eigen belang.
d i k w o l f s o n
jeugdige schoolverlaters voor de bijstand
gekomen.” Wolfson vloekt hartgrondig als
hij het vertelt: “23! Met een electronenmicroscoop
zag je het onderscheid nog niet.
Dat was niet uit te voeren.”
35 ja ar wrr 4 1