Op steenworp afstand - Oapen

De wet is ongewijzigd gebleven, behoudens een paar kleine aanpassingen in 1996 in
verband met de invoering van de Kaderwet adviescolleges. 47
6.6 Tot slot
De directe voorgeschiedenis van de voorlopige wrr in 1972 beslaat terugkijkend
meer dan 13 jaar. In het laatste jaar is de zaak echter opmerkelijk snel gegaan. Achteraf
gezien nog vrij onverwacht is de Nederlandse regering overgegaan tot een voorziening
die in vrijwel geen enkel Europees land bestond, met uitzondering van de Central
Policy Review Staff in het Verenigd Koninkrijk en in mindere maten het Commissariat
(Général) du Plan in Parijs (zie Deel ii). De eerste discussies van de tweede
helft van de jaren vijftig en de plannen van Hofstee en Jolles van de swr voor coördinatie
van onderzoek en een probleemgerichte en beleidsbewuste sociale wetenschap
zijn uitgelopen op een raad die hoog in de ambtelijke hiërarchie is opgehangen en die
een politiek ‘ondersteunende en tegelijk kritiserende’ rol heeft gekregen. De wrr is
bij zijn oprichting een laatbloeier zoals Hirsch Ballin (1979) opmerkte, maar wordt
blijkens rapporten voor de toekomst en zijn al vroege aandacht voor bijvoorbeeld
waarden en normen en pleidooien voor meer reflexief en toekomstgericht beleid ook
gezien als voorloper.
De eerste ideeën voor coördinatie van sociaal-wetenschappelijke inspanningen en
een kristallisatiepunt in de sociale wetenschappen ontstaan rond 1960. Het is achteraf
gezien een tijd vol verwachtingen ten aanzien van de toekomst die werd gesymboliseerd
door de verkiezing van de jonge president John F. Kennedy en de door zijn
generatie politici aangekondigde vernieuwing van de Amerikaanse politiek.
In Nederland treden niet zulke radicale veranderingen op, al zette eind jaren vijftig
ook hier de modernisering in. Het is de tijd van het ontstaan van het kabinet-De
Quay, een kabinet dat een breuk betekent met de achtereenvolgende rooms-rode
kabinetten Drees. 48 Het stelt liberalisaties in het vooruitzicht en wil afschaffing van
een deel van de overheidssubsidies en verlaging van de belastingdruk. De tijd van bestedingsbeperkingen
– de ser bepleit in 1960 een bestedingsverruiming – is voorbij,
evenals de algemene loonronden en overig ‘staatsdirigisme’. De aandacht voor massaconsumptie
en mobiliteit groeit en de aanvankelijke angst voor de gevaren van de
massasamenleving begint te wijken.
Als de raad vanaf eind 1972 begint te functioneren gebeurt dat onder een geheel ander
gesternte. De wrr start onder het demissionaire kabinet-Biesheuvel en direct
daarna onder het ‘rode kabinet met de witte rand’ onder leiding van Den Uyl. Zijn
35 ja ar wrr
16