Op steenworp afstand - Oapen

op steenworp
afstand
320
Deel III - Introductie
beeld opleveren, en de complexiteit soms – en soms onvermijdelijk – meer verhogen
dan reduceren. Er lijkt in het huidige tijdsgewricht inderdaad sprake te zijn van soms
verwarrende vormen van ‘informatie-overload’ en ‘data-smog’.
Maar zijn die hoeveelheden en de daarmee samenhangende drukte nu echt een
probleem, of speelt er net zoiets als ‘gevoelstemperatuur’? Volgens sommigen is het
stelsel van adviesorganen tegenwoordig ‘te duur en te druk’. Te veel rapporten, te
weinig inspelend op de vragen die leven. Te weinig afstemming en coördinatie, luidt
de probleemstelling dan. Het lijkt ons wat beperkt en schraal om zo over het adviesstelsel
waarin ook de wrr een rol speelt te spreken. Een probleemdefinitie ook die
een al even vanzelfsprekende als simpele oplossing in zich draagt: het moet minder
en goedkoper, en overzichtelijker worden georganiseerd. Maar als er te veel adviezen
worden gemaakt, wiens probleem is dat dan eigenlijk? In een tijd waarin over overheidsleren
in navolging van Van Gunsteren (Van Gunsteren en Ruyven 1993) wordt
gesproken als een praktijk van ‘variëteit en selectie’ (soms in tegenstelling tot het eerder
nog wel omarmde idee van leren als een praktijk van ‘analyse en instructie’) zou
men zich toch niet al te snel moeten beklagen over een veelheid aan inzichten, maar
daarin juist een rijke bron van succesvol leren en innoveren kunnen onderkennen
(zie ook in Abrahamson en Freedman 2006).
We komen er nog uitvoerig over te spreken in deze bijdrage. In de eerste twee delen
van deze bundel werd de wrr vanuit een historisch en een internationaal vergelijkend
perspectief aan de orde gesteld. Daarbij werd telkens aandacht geschonken
aan de functies die de raad vervult op het ingewikkelde kruispunt van wetenschap,
beleid en samenleving. Drie onderling samenhangende functies werden onderscheiden:
toekomstgericht onderzoek voor en van beleid, denken over en herijken van
(de veronderstellingen van) vigerende en toekomstige beleidsprogramma’s, en de
resultaten daarvan communiceren met het oog op publieke en politieke discussie en
meningsvorming. In die drie functies is een constante zichtbaar, die door de tijd heen
en in verschillende landen kan worden herkend. Denken voor beleid is van alle tijden
en plaatsen, en krijgt op elk van die plaatsen en in elk van die tijden een karakteristieke
vorm en gedaante, zoals in de eerste twee delen duidelijk is geworden. Die contextuele
en historische bepaaldheid uit zich onder meer in de bijzondere relatie tot
de overheid en de maatschappij, het relatieve gewicht dat elk der functies heeft, en in
de precieze taken en institutionele arrangementen die ten behoeve van die functies
bestaan.
De wrr draagt in zijn institutionele genen de sporen van de tijd en de context
waarin de rol van (sociale) wetenschappen bij het denken voor beleid als steeds
belangrijker, zo niet als beslissend werd gezien. Modernisering en rationalisering
wrr 35 ja ar