Op steenworp afstand - Oapen

komstige vice-premier A. Vondeling, uit het kabinet-Cals-Vondeling (1965-1966), dat
als centraal thema had het jaar 2000 en de maatschappelijke en beleidsmatige voorbereiding
erop door bevordering van het maatschappelijk welzijn; het onderwerp
van het rapport en het thema van het kabinet pasten dus bij elkaar.
Steun uit de oecd en door bewegingen in andere landen
In 1966 vond een ministeriële oecd-conferentie plaats over juist (hetzelfde) onderwerp
van langetermijnplanning en toekomstonderzoek. In het rapport ten behoeve van deze
oecd-conferentie in 1966 opgesteld door onder anderen Raymond Aron en Ralf Dahrendorf,
Robert Oppenheimer en Hofstee, wordt gepleit voor ‘independent institutions’
voor onderzoek en advies naar grote sociale en culturele en structurele veranderingen. 14
De oecd had zich ruim laten informeren over plannen in omringende landen. En Hofstee
schrijft voor het rapport een commentaar waarin hij ook voor andere landen pleit voor
een contactcommissie en een ambtelijke instantie, dus een voorstel dat overeenkomt met
dat van zijn ‘eigen’ swr. 15 Uit de breedte van de sociale wetenschappen en van de planning,
zoals hij die omschrijft, is duidelijk dat niet gedacht wordt aan een soort cpb voor
de bouw van economische modellen. Het oecd-rapport laat zien wat de centrale issues
in die tijd zijn. In de affluent societies van de westerse landen groeit een private rijkdom
(auto’s, tv’s, koelkasten, vrije tijd en verre vakanties) en dreigt tegelijk bij achterblijvende
maatregelen een ‘publieke armoede’ te ontstaan als het beleid de ontwikkelingen niet zou
gaan begeleiden. In de VS waren die ontwikkelingen volgens velen al zichtbaar geworden
(vgl. de invloed van de internationale bestseller The affluent society (1958) van J.K.
Galbraith, dat in zeer veel talen was vertaald). Andere westerse landen moesten hieruit
lessen trekken. Daarover zijn veel geleerden van de oecd het met elkaar eens.
Het oecd-rapport maakt deel uit van een reeks nationale rapporten, waaronder een bekend
Brits rapport, waarin was gepleit voor een krachtige impuls voor de sociale wetenschappen
in de volle breedte en voor een ‘policy of science for the humanities and social
sciences’, evenwaardig aan die voor de natuurwetenschappen. 16 Het onderwerp staat
kortom op de politieke agenda.
Omdat het kabinet-Cals-Vondeling najaar 1966 viel en het daaropvolgende interimkabinet-Zijlstra
(1966-1967) zich wilde beperken tot vooral de lopende zaken, zou het
toch nog tot 1968 duren voor de nieuwe minister van Onderwijs en Wetenschappen
Veringa uit het kabinet-De Jong (1967-1971) de Commissie Voorbereiding Onderzoek
Toekomstige Maatschappijstructuur daadwerkelijk instelde. Het vuur was intussen
brandend gehouden door de steeds aanwezige minister Klompé (crm). Al in 1963
had zij geschreven over het belang van integratie van beleid en een geïntegreerde
35 ja ar wrr
153