Op steenworp afstand - Oapen

458
op de brug t us sen
w e t ensch a p en pol i t iek
de geschiedenis dat het niveau steeds verder
omhoog gaat, maar we blijven toch zeggen
dat het steeds minder voorstelt.”
Met het opzetten van het Utrechtse University
College deed Adriaansens precies datgene
dat hij als raadslid in het rapport Hoger
onderwijs in fasen (1995) had geadviseerd.
De belangrijkste aanbeveling daaruit was
dat universiteiten duidelijker keuzen moesten
maken wat betreft hun doelstelling. Daar
zouden ze zich dan helemaal op kunnen richten.
“Dat beeld werd toen als een affront
gezien”, zegt Adriaansens. “Ik weet nog dat
ik voordat het rapport uitkwam bij minister
Ritzen van Onderwijs ben geweest. Die zei:
‘Goh Hans, een heldere analyse, een fantastisch
rapport. Maar doe mij een lol en laat die
aanbevelingen weg. Daar krijg ik enorm last
mee’. Dat heb ik dus niet gedaan.”
Niet alleen de minister zag het niet zitten.
Ook de universiteitsbestuurders voelden er
weinig voor. Ze deden hun uiterste best om
invloed uit te oefenen toen het rapport nog
in de maak was. “Ik herinner me dat de ene
na de andere voorzitter op bezoek kwam.
Het waren er zo veel dat ik op een gegeven
moment aan Piet Hein Donner, onze eigen
voorzitter, gevraagd heb: ‘Wil jij ze niet ontvangen?’
Het ging zelfs zover dat ze besloten
om een tegenrapport te schrijven, dat veertien
dagen eerder uitkwam.”
“Blijkbaar is het voor elk gevestigd instituut
moeilijk om commentaar van buiten
te accepteren”, verzucht Adriaansens. “Bij
35 ja ar wrr
dokters en journalisten mag je ook niet in
de keuken kijken.” Maar hij snapt dat de
zenuwachtigheid van de universiteiten ook
te maken had met hun angst voor nieuwe
bezuinigingen. Nog niet zo lang daarvoor
was de opleidingsduur van studies teruggebracht
van vijf naar vier jaar. Ze vreesden dat
er opnieuw een jaar vanaf zou gaan. “Achteraf
heb ik begrepen dat ze ook bang waren
dat ik op zou schrijven dat hbo en wo in
feite hetzelfde waren, terwijl het toch juist
het omgekeerde was.”
Het wrr-advies pleitte ook voor het
ombouwen van de vierjarige universitaire
opleidingen naar driejarige bachelorprogramma’s
met daar bovenop nog een master
van een jaar. Die aanbeveling verdween met
de rest van het rapport in een diepe la, zegt
Adriaansens. Maar niet lang daarna kwam ze
weer boven tafel toen minister Hermans met
zijn Europese collega’s in Bologna afsprak
om overal het bachelor-mastermodel in te
voeren om zo de internationale uitwisseling
te vergemakkelijken.
Die ombouw is inmiddels zo goed als
afgerond. Ook de waarde van kleinschalig
onderwijs wordt steeds meer gezien.
Als je woorden kunt geven aan de tekenen van de tijd
geeft dat een enorme macht tot verandering.
Dat is de opdracht aan de wrr.
“Logisch”, zegt Adriaansens. “Het rendement
van het onderwijs was 10 procent en
wij lieten zien dat het ook 90 kon zijn. Dat
was dan natuurlijk een affront.”
Toen eind jaren tachtig wrr-voorzitter Wil
Albeda aan Hans Adriaansens vroeg of hij
raadslid wilde worden, antwoordde Adriaansens
dat er dan in ieder geval twee onderwer-