Op steenworp afstand - Oapen

Ingenieurs, ondernemers, ambtenaren en pedagogen
Bij de instelling van de Onderwijsraad werd gesproken over alleen mannen en hoewel
er een enkele vrouw in zat, was het toch vrijwel geheel en al een mannenwereld. De
Rooy typeert het interbellum ook als een wereld voor en van de mannen van zaken (De
Rooy, in: Aerts e.a (1999)). Nederland bleef in de Eerste Wereldoorlog weliswaar buiten
het oorlogsgeweld, maar werd wel bevangen door algehele paniek. De in die dagen bekende
journalist C.K. Elout schreef het toe aan een volkomen gebrek aan kennis en zelfs
belangstelling voor de internationale politiek en een overdreven geloof in de aanspraken
van het (internationale) recht en de kracht van de cultuur. 11 Doordat het lukte om buiten
de oorlog te blijven verschoof het probleem van Nederland van een militair vraagstuk
naar een vraagstuk van de voedselvoorziening, landbouw, economie en handel en steunmaatregelen.
En die omstandigheden en dat soort vraagstukken trekt een bepaald type
mannen aan; ook wel aangeduid als de mannen van de daad. 12 Een van hen is de minister
van Landbouw, Nijverheid en Handel M.W.F. Treub, die amper voordat hij minister werd
voorzitter was van de Staatscommissie over de werkloosheid van 1910. Voorts C.J.K. van
Aalst, de directeur van de Nederlandse Handel-Maatschappij (nhm), onder wiens leiding
later in de oorlog de Nederlandse Overzeese Trustmaatschappij werd opgericht voor de
handel met Indië (Moeyes 2001). Maar ook na de Eerste Wereldoorlog bleef het geloof in
de oplosbaarheid van problemen groot, ‘als er maar op een zakelijke manier naar werd
gekeken, dan moest het mogelijk zijn om een einde aan een vraagstuk te maken’. Het zijn
vaak rond 1920 ingenieurs, bankiers, sommige professoren en de leiders van onderwijs
en van de verheffing van de jeugd, bij wie het optimistische geloof in de oplosbaarheid
van problemen kan worden gevonden. In het voorgaande passeerden enkele van hen de
revue. Het gaat om het type mensen als M.W.F Treub (oud-minister Nijverheid en Handel,
Werkloosheidsraad) en iets later in de tijd om onder meer: F.H. Fentener van Vlissingen
(shv) en dr. H.M. Hirschfeld (sg van het ministerie van Nijverheid en Handel);
mr. E. Heldering (o.a. reder, Economische Raad); prof.dr. H. Kaag (Economische Hogeschool
Tilburg, Economische Raad); ir. S.L Louwes (Regeringscommissaris Tarwewet en
knlc); dr. F.E. Posthuma, (landbouw, oud-minister Landbouw, Nijverheid en Handel);
dr.ir. J.A. Ringers (directeur-generaal Waterstaat; Havencommissie Economische Raad,
na woii minister van Wederopbouw); dr. J. Tinbergen (hoofd Conjunctuuronderzoek en
wiskundige Statistiek van het cbs en mede-opsteller Plan van de Arbeid); ir. J. Goudriaan
(president ns); mr. M.P.L. Steenberghe (textiel, werkgeversorganisaties, later minister),
P. Voogd (onderwijs, verheffing, jeugdwerk); ir. Is. P. de Vooys (dir. aku, Economische
Raad); mr. A.I.M.J. Baron van Wijnbergen (advocaat, rechter en voorzitter van de Middenstandsraad
en Jeugdraad).
35 ja ar wrr
73