Op steenworp afstand - Oapen

lijke organisaties (en zo op de ser zou gaan lijken). Sommige ministers (Drees, Cals)
verweten Kamerleden dat zij zich te vaak beriepen op adviezen van adviescolleges,
waardoor de regering geen kant op kan.
Over het algemeen bestond er geen negatieve en soms zelfs een positieve houding in
de Kamer tegenover adviescommissies als algemeen bestuurlijk verschijnsel. In dit
opzicht werd aangesloten bij de ideeën van direct na de Tweede Wereldoorlog, toen
zowel regering als parlement de instelling van adviesorganen leek te zien als goed (en
goedkoop) alternatief voor het vormen van een departementale afdeling of ambtelijke
dienst. 17
Uitvoeriger vermelding verdient het debat dat kvp-fractievoorzitter Romme in
1957 in de Tweede Kamer begon met een vraag over de Radioraad. In antwoord erop
had de staatssecretaris van Onderwijs geantwoord dat het rapport voor de regering
gemaakt was en dus niet openbaar. Romme had daarop aan de minister-president
gevraagd hoe dat nu zat met de openbaarheid van adviezen van adviescolleges.
Romme stelde zich op het standpunt dat vaste colleges van advies en bijstand niet
deel uitmaken van het ambtelijk apparaat en dat de minister voor hun gedragingen
niet verantwoordelijk is. “Als de adviezen niet openbaar zijn, kan de Kamer er geen
kennis van nemen en kan ook niet worden gecontroleerd of de colleges hun werk
wel goed doen en hoeven ze aan niemand verantwoording af te leggen”, zo had hij
gesteld. Minister-president Drees antwoordde dat er slechts zeven colleges waren
waarvan de adviezen altijd openbaar zijn, waaronder die van de Gezondheidsraad,
maar dat het voor het overige niet de regel is, dat het soms wel en dan weer niet gebeurt
na toestemming van de minister en dat het in enkele gevallen zelfs verboden
is. Hij verwees daarbij ook naar het standpunt van andere Kamerleden die er bij de
overheid op hadden aangedrongen om adviezen vooral niét openbaar te maken en
die erop gewezen hadden dat de “geheimzinnigheid ten goede komt aan de vrijheid
van de regering om haar standpunt te bepalen” (ibid). 18
Romme hield echter vast aan zijn standpunt en voegde eraan toe dat de ministerpresident
vergat te vertellen dat er ook colleges waren waarvan de adviezen zelfs
openbaar gemaakt moesten worden, bijvoorbeeld als de minister van het gegeven advies
was afgeweken. Achteraf gezien spraken Drees en Romme in het bedoelde debat
langs elkaar heen. Vooral ook omdat het begrip ‘adviesorgaan’ niet scherp werd gedefinieerd.
Het maakt nogal wat uit of gesproken wordt over commissies die overwegend
uit ambtenaren bestaan of overwegend uit buitenstaanders, of het ambtenaren
zijn van andere overheden of ministeries of van hetzelfde ministerie, of ze adviseren
in individuele gevallen en dus afzonderlijke beschikkingen of over algemene wetgeving
en bestuur. Romme lijkt het te hebben over deze laatste categorie. Daarover
35 ja ar wrr
7