Op steenworp afstand - Oapen

ven (technolease steun aan Philips en Fokker). 35
c De eigen commissieactiviteiten van het parlement. In de eerste plaats kan
daarbij worden gedacht aan het oprichten na 2000 van eigen adviesinstellingen,
zoals de Raad van Economische adviseurs (rea). Maar ook valt te denken
aan onderzoekscommissies die het parlement – naast de parlementaire enquêtecommissies
– vanaf begin jaren negentig begint op te richten, bijvoorbeeld
de uitvoeringsorganisatie sociale zekerheid (het rapport-Buurmeijer, waarop
het wrr-rapport Belang en beleid uit 1994 voortbouwt), de commissie die
onderzoek doet naar het broeikaseffect (commissie-Middelkoop), de commissie
die het integratiebeleid onderzoekt (commissie-Blok), of die over de
besluitvorming bij grote infrastructurele werken (commissie-Duivesteijn).
Ook deze initiatieven verruimen het landschap van externe commissies; zij
het dat het hier soms meer gaat om onderzoekscommissies dan om adviescommissies
of om rekenkamerachtige instellingen, zoals bij het verificatiebureau
dat de Tweede Kamer heeft ingesteld.
Interne factoren zijn intern voor zover veranderingen bij de adviesraden zelf tot
reductie van hun aantal aanleiding geven; zijzelf zijn op hun beurt grotendeels weer
door veranderingen in de omgeving in gang gezet.
Ontvlechting van maatschappelijke partijen en toespitsing van de advisering op hoofdlijnen
van beleid is een langdurig proces. Omdat de colleges vanaf de jaren zeventig
steeds vaker louter door de overheid worden gefinancierd (en salarissen soms in de
plaats komen van vacatiegelden), worden prikkels weggenomen om relaties goed te
onderhouden met de achterban. Hun steun hebben de raden niet meer zo nodig; nog
afgezien van het feit dat de centrale verzuilde instellingen door de ontzuiling zelf
vaak ook afhankelijker zijn geworden van subsidies van de overheid. Daarnaast zijn
ze soms zelf commerciële activiteiten gaan ontplooien, zoals de Katholieke Schoolraad,
die ook commerciële diensten verleent. Daarnaast worden de ontvlechtingen
met maatschappelijke partijen bevorderd door scheiding van bijvoorbeeld beleidsvorming
op hoofdlijnen enerzijds en uitvoering anderzijds. De verwachting is dat als
adviesorganen willen blijven bestaan ze moeten gaan adviseren op hoofdlijnen van
beleid. Ze zouden niet meer moeten adviseren over juridisch technische of uitvoerende
kwesties. Dat kunnen bijvoorbeeld de nieuwe zbo’s beter. De uitvoering van
beleid is in de jaren tachtig en negentig namelijk vaak gedelegeerd aan zelfstandige
bestuursorganen die voor vrijwel alle beleidsterreinen worden opgericht, zoals de
Informatie Beheergroep, de tripartiete arbeidsvoorziening, het Kadaster enzovoorts.
Het wegvallen van de advisering over technisch uitvoerende zaken heeft gevolgen
gehad voor alle raden die ook een juridisch-technische adviseringsopdracht hebben,
35 ja ar wrr
133