Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
210
Deel I - De wrr in actie
Serendipity
Een van de oud-secretarissen van de wrr merkte op dat de raad soms zomaar aan
een onderwerp begint zonder een vaste doelgroep in het hoofd of een conclusie van
tevoren van wat eruit moet komen. De projectgroepen zijn ook samengesteld uit
mensen van verschillende disciplines. Het verloop van een project kent dan vaak
ook geen rechte lijn. Wat eerst een oplossing lijkt, kan tijdens de rit steeds meer
als probleem worden ervaren, waarbij toevalligheden en gebeurtenissen in de omgeving
van invloed zijn. Het heeft te maken met het grondpatroon van de wrr als
een instelling met een onbegrensde taak die zichzelf telkens in een nieuwe sociaalculturele
context moet bewijzen. Daarbij moet de wrr (en moeten de raadsleden)
elke keer zien uit te vinden hoe de raad zijn taak op de voor die tijd meest relevante
manier kan uitvoeren en waar en wanneer hij zijn stem moet laten horen. 46 Hij heeft
geen vaste thema’s waaraan hij na een geslaagd rapport vastzit en waarop de wrr
zich verder moet specialiseren; hij mag zich integendeel niet op één thema vastleggen.
Hij heeft alleen zijn externe relaties tot het regeringsbeleid, zijn interne routines
van maken van rapporten, zijn multidisciplinaire en multisectorale samenwerking
en zijn organisatie van tegenspraak bij de voorbereiding van rapporten. Dit geheel
duidde H.P.M. Adriaansens eens aan als serendipity, zij het organized (Adriaansens
1997: 37). C.J.M Schuyt, die lange tijd de nestor was van de raad, sprak van creativiteit;
maar dan niet vrijblijvend omdat de rapporten gebaseerd moeten zijn op
empirisch onderzoek en analyse en moeten uitmonden in aanbevelingen voor beleid.
Wim van de Donk en Anton Hemerijck laten in deel iii zien hoe dit soort inzichten
aansluit bij theorievorming over leerprocessen.
7. petite histoire en nog wat meer
Donner vermeldt in zijn interview de irritatie bij sommige ministers over de wrr.
Bij politici zie je al snel de reflex: “Wij bepalen de adviesagenda en zijn niet gediend
van adviezen eigener beweging.” Geelhoed stelt dat minister Korthals Altes aan hem
vroeg om een advies uit te brengen over deregulering via een aparte, door de minister
zelf samengestelde commissie. Dat deed die minister liever dan dat hij het aan de
raad vroeg, waar Geelhoed toen lid van was, want dan weet je niet wat met de aanvraag
gebeurt. Scheltema vermeldt dat adviezen soms ronduit onwelkom waren, zoals
het advies Ontwikkelingsbeleid en goed bestuur (nr. 58, 2001). Minister “Herfkens
liet weten dat ze geen enkele behoefte had aan het advies en dat de raad het beter
maar niet uit kon brengen”. Adriaansens wijst erop dat minister Ritzen op zijn rapport
over het hoger onderwijs zei: “Goh, Hans een heldere analyse, een fantastisch
rapport. Maar doe me een lol en laat die aanbevelingen weg.” Geelhoed vermeldt dat
35 ja ar wrr