Op steenworp afstand - Oapen

aan louter zijn samengesteld uit deskundigen.
Het initiatief gaat uit van de Kamer, dus als de regering het er als medewetgever niet
mee eens is, moet ze reageren. Dat doet ze ook. Uit die reactie op het rapport van de
commissie-De Jong spreekt naast instemming ook een zekere reserve ten aanzien
van Raad op Maat. Zo vreest de regering dat het opheffen van vrijwel alle raden en
het instellen van raden voor het terrein van een geheel departement uitloopt op het
bouwen van ‘advieskathedralen met vele kapellen’. Ook leden van de Tweede Kamer
zijn het op dit punt niet geheel eens met het rapport Raad op Maat. Zo wil een aantal
leden dat de adviescolleges niet per departement, maar per beleidscluster worden
ingesteld, zoals de brede raden per hoofdbeleidsgebied 42 in de zin van de commissie-
Vonhoff. 43 Dit blijkt echter in de praktijk vrij lastig vorm te geven. Bovendien gaat elk
departement lobbyen voor de eigen adviesraad, zodat men uiteindelijk toch dicht in
de buurt komt van het voorstel uit Raad op Maat van één adviesorgaan per departement.
De hele operatie Raad op Maat heeft in het parlement instemming ontvangen, maar
van buiten het parlement is ook kritiek gekomen. Zo heeft de regering zoals gezegd
aanvankelijk het rapport Raad op Maat niet volledig onderschreven. De voorzitter
van de wrr, Donner, wijst er in een reactie op dat “zuivere deskundigheid net zo
schaars is als tot voor kort de deskundigheid over Zuid-Afrika; wie er niet geweest
was kon er niet over meepraten en wie er wel geweest was, was bevooroordeeld”. 44
Ook verschillende wetenschappers hebben kritiek geleverd op het rapport. De één
wijst er daarbij op dat de oorzaken van stroperigheid en de duur van de beleidsvoorbereiding
wel erg eenzijdig worden gezocht bij de adviesraden en dat ook
departementen lang doen met de adviesaanvraag en met hun reactie op adviezen
(I. van der Vlies). 45 De ander, H. Daalder, pleit voor een vergelijkend onderzoek door
bijvoorbeeld de Algemene Rekenkamer naar de kosten van advies door traditionele
adviesorganen en door commerciële bureaus. 46 Een derde, P. de Haan, vreest dat de
verwijdering van belanghebbenden leidt tot strikte technocratie. 47 Raden waarin vertegenwoordigers
van allerlei organisaties zitting hebben zijn zijns inziens nog geen
overlegorganen. De commissie-De Jong had, zo merkte hij op, onderscheid moeten
maken tussen raden naar functie en niet naar samenstelling. Van der Sluijs en Den
Hoed betogen dat vooral de kleinere – en niet zo assertieve – adviesraden, die zich
bezighielden met technische expertise, het loodje leggen. Ook roeren ze het thema
aan van de verzwakking van systemen die kunnen bijdragen aan het onderhoud van
vertrouwen tussen overheid en samenleving. 48
In november 1993 werd het voorstel voor een Herzieningswet adviesstelsel ingediend,
dat zou leiden tot de ‘Woestijnwet’ (wet van 3 juli 1996, Stb. 377). Daarbij
35 ja ar wrr
137