Op steenworp afstand - Oapen

overheid en advocacy-denktanks. In een latere publicatie komt hij, samen met Mc-
Gann (2002), met een uitbreiding tot vier typen:
1 academische denktanks (universiteiten zonder studenten);
2 contractonderzoek denktanks;
3 advocacy denktanks;
4 denktanks van politieke partijen.
De eerste twee typen vertonen grote gelijkenissen. Deze organisaties leggen de nadruk
op een wetenschappelijke werkwijze en streven naar een objectief en betrouwbaar
imago. Beide organisaties nemen ook hetzelfde type personeel aan: academisch
geschoold, veelal eerst werkzaam bij een universiteit. Het grote verschil tussen deze
twee typen ligt in de financiering, (de totstandkoming van) het werkprogramma
en de producten die de organisatie aflevert. Academische denktanks, die trouwens
veelal juist niet direct verbonden zijn aan een universiteit, bepalen hun werkprogramma
van binnenuit, terwijl contractonderzoekers hun werkprogramma (mede)
laten bepalen door externe opdrachtgevers. Deze externe opdrachtgevers zijn ook
de voornaamste bron van inkomsten, waar de financiering van academische denktanks
vaak losgekoppeld is van het werkprogramma. De fondsen voor academische
denktanks kunnen in principe zowel van private als publieke partijen komen. Academische
denktanks zullen in verhouding tot contractonderzoekers meer academische
publicaties produceren, waar contractonderzoekers vaker rapporten of populaire
publicaties verzorgen.
Ook de andere twee typen denktanks delen bepaalde karakteristieken met elkaar.
Beide worden getypeerd door een ideologische gedrevenheid. Deze gedrevenheid
komt tot uiting in producten die tot doel hebben publiek, veelal beleidsmakers en
politici, te beïnvloeden, en zijn dus veel minder geïnteresseerd in fundamenteel onderzoek.
Waar advocacy-denktanks dit doen vanuit een onafhankelijke positie, doen
partijpolitieke denktanks dit binnen het kader van hun moederpartij. Maar ook bij
dit onderscheid bestaan in werkelijkheid veel mengvormen. In Duitsland, zoals we
verderop zullen zien, bestaat er bijvoorbeeld een netwerk van stichtingen verbonden
aan de grote politieke partijen, maar dat is nadrukkelijk financieel en organisatorisch
onafhankelijk van deze partijen.
De vraag naar invloed en effect van denktanks blijkt bijzonder moeilijk te beantwoorden.
Abelson (2002) verwijst naar de methodologische problemen bij beantwoording
van deze vraag. Wat verstaan we onder invloed en hoe meten we die?
Vanuit een vergelijkend perspectief wordt door bijvoorbeeld Stone (1996) betoogt
dat verschillen in institutionele structuur verklaren waarom denktanks in sommige
wrr 35 ja ar
2 43