Op steenworp afstand - Oapen

toekomstig beleid”. 2 Maar niet alle departementsvertegenwoordigers tonen zich
overtuigd. De één noemt het gevaar dat ambtenaren gaan zitten op de stoel van de
politiek, een ander vreest politieke bemoeienis met de wetenschap, weer een ander
vindt het begrip ‘maatschappelijk’ bij de beschrijving van maatschappelijke ontwikkelingen
te smal of juist te breed. Weer anderen vinden dat het instituut zelf geen onderzoek
moet gaan doen. Ook zijn sommigen van mening dat het nieuwe instituut in
de eerste plaats thuis hoort bij de minister van Onderwijs en Wetenschappen en niet
bij de minister-president, zoals het plan is. Ook over de selectie van departementen
die in de commissie ontwikkeling maatschappijstructuur zitting zouden moeten
nemen zijn de ambtenaren het onderling niet met elkaar eens: waarom staat Justitie
er niet bij of Defensie (met alle dienstplichtigen)?
Interessant is ook de deelname van D. van Cleeff van het cpb aan de vergaderingen
van de contactcommissie. Hij was namelijk ook een van de deelnemers aan het congres
over maatschappelijke planning in 1947 (Van Cleeff, Van Rhijn en Bakker Schut
1947). Tijdens dat congres kwam ook zijn eerder vermelde verschil van opvatting
met Tinbergen aan het licht (vgl. Hoofdstuk 3). Van Cleeff stond zoals gezegd een
brede opvatting van planning voor. Terwijl Tinbergen zocht naar een economische
methode van planning als econometrisch model, was Van Cleeff aanhanger gebleven
van een planning die de volle sociale werkelijkheid met al haar verschillende sociale
en culturele ordeningen en aspecten omvat. Zo tekent hij bij het concept-rapport van
mei 1965 aan dat hij de aanduiding van doel en object van de beoogde braintrust, te
weten maatschappelijke structuurontwikkeling, niet wijd genoeg acht. Bovendien
vreest hij dat de “taak van de braintrust toch minder diep zal gaan dan voor het
genoemde onderzoek nodig zal zijn. Hij waarschuwt tegen een verwarren van prognose
en plan.” 3
Van minderheidsadviezen was overigens geen sprake. De ambtelijke werkgroep
stelde in het concept-rapport dat ze tot het inzicht is gekomen “dat de coördinatie
van het bestaande sociaal onderzoek t.b.v. de overheid een zaak van secundair belang
(is), maar dat er t.b.v. het bepalen van het beleid voor de toekomst veeleer de behoefte
bestaat aan een zicht op de grote lijnen van de ontwikkeling van de maatschappij,
waarbij de noodzaak zich voordoet deze ontwikkelingen in hun totaliteit en in onderlinge
verwevenheid te bezien.” 5 “De behoefte aan een (…) omvattend zicht op de
maatschappelijke ontwikkeling in de toekomst wordt duidelijk wanneer men zich
bedenkt dat de maatschappelijke structuur (…) steeds complexer van aard wordt.”
“Bovendien vinden ze in een versneld tempo plaats.” “Waar vroeger bij een ontwikkelingsniveau
van een langzamer type een spontane aanpassing verwacht kon
worden van de ene ontwikkelingslijn naar de andere, groeit nu de overtuiging dat
35 ja ar wrr
14