Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
168
Deel I - Voorgeschiedenis wrr
Een centrale rol werd door velen toegedacht aan de professionals en het management
van de economie, van de sociale voorzieningen en het welzijn. 45 De reikwijdte van
het begrip planning was in deze periode groot; het cpb afficheert zich nu, anno 2007,
als bureau voor economische beleidsanalyse, maar eind jaren zestig was juist het
plankenmerk van planbureau iets om trots op te zijn. Iedereen deed aan management
en planning of het nu de krijgsmacht was, de arbeidsvoorziening, Philips of Shell of
de Nationale Raad voor Maatschappelijk Welzijn. Beleid betrof ook vooral de materiele
en immateriële voorzieningen, die het leven aangenamer kunnen maken en meer
welzijn kunnen helpen bewerkstelligen. De introductie van de begrippen beleid en
welzijn in de jaren zestig heeft een bepaalde – meer deskundige – manier van kijken
naar de werkelijkheid bevorderd en zo ook depolitiserend gewerkt. Vragen kwamen
nu op door welke factoren beleid faalt en welzijn uitblijft. Wat weten we van de
werking van wetgeving? En wat zijn de diagnoses die gemaakt kunnen worden van
de samenleving, opdat via beleid nieuwe remedies kunnen worden bedacht? Voorstellen
uit deze tijd bevatten veel elementen van sociale psychologie over hoe een
samenleving met veel welzijn eruitziet; hoe de wereld menselijker kan worden en
vooral minder grootschalig, hoe ontwikkelingen in het ene maatschappelijke deelsysteem
doorwerken in het andere, en hoe meer kansen op mobiliteit ontstaan en meer
participatie aan de samenleving kan worden bewerkstelligd.
Het wetsontwerp uit 1976 laat zien dat vanaf de eerste ideeën over coördinatie van
sociaal-wetenschappelijk onderzoek als fundament voor beleid de voorstellen minder
technocratisch zijn opgevat en meer decisionistisch (‘de regering besluit en de
wrr mag slechts alternatieven voorleggen’), maar tegelijk heeft de regering uiteindelijk
willen voorkomen dat de communicatie tussen wrr en regering te gesloten
werd. In concreto is dat gepaard gegaan met garanties voor onafhankelijkheid, en
openbaarheid van rapporten en regeringsreacties. Vooral openbaarheid en publiek
debat over wrr-rapporten als condities sine qua non komen in discussies over de
wrr steeds meer op de voorgrond te staan. In het midden van de jaren zestig werden
ze echter nog nergens in de voorbereidende stukken voor een instituut als de wrr
genoemd.
De zelfstandige positie en de open interactie werden kort na de aanneming van het
wetsvoorstel nog eens uitdrukkelijk vastgelegd in de aangenomen motie in september
1976 van het Tweede Kamerlid mevrouw Kappeijne van de Coppello waarin
de regering werd verzocht om op elk rapport van de wrr binnen drie maanden te
antwoorden. 46 De reden voor het indienen van de motie is dat de regering lang deed
over het geven van een antwoord op rapporten. Minister-president Den Uyl stemde
met de motie in onder voorwaarde dat ook een procedureel antwoord gegeven zou
mogen worden.
35 ja ar wrr