Op steenworp afstand - Oapen

1
Inleiding:
Gewoon en bijzonder
De wrr is bijzonder door de gerichtheid op toekomstig regeringsbeleid in de volle
breedte. Toch is hij ook ‘gewoon’ een adviesorgaan en als zodanig de zoveelste in
een lange reeks. Voor een goed begrip van de positie van de raad is enig inzicht in de
ontwikkeling van de adviesfunctie voor de overheid in feite onmisbaar. Dit deel van
het jubileumboek wil in de eerste plaats zo’n historische schets geven (hoofdstukken
2-5), om daarna in te gaan op ontstaan en ontwikkeling van de wrr (hoofdstukken 6
en 7). In het slothoofdstuk (8) worden enkele algemene conclusies getrokken.
Pas als tegen het eind van de 19 de eeuw de beperkte taakopvatting van de overheid
wat is losgelaten, wordt het eerste permanente adviescollege na de Raad van State ingesteld,
de Centrale Commissie voor de Statistiek (1892). In de loop van de volgende
eeuw komt een groot aantal adviesorganen tot stand, waarvan vele inmiddels weer
verdwenen zijn. Alle denkbare functies van ‘raadpleging van buitenstaanders’ komen
aan de orde: overleg, representatie, toezicht en, hier het belangrijkst, deskundigheid
en wetenschap. Groepen betrokken burgers, belanghebbenden en wetenschappers
vervullen allen een rol. Als in de tweede helft van de 20 ste eeuw de specialisatie in de
deskundigenadvisering ver is doorgeschoten en advisering vastloopt in systemen
van belangenrepresentatie en overlegstructuren, komt geleidelijk plaats voor brede
beleidsadvisering op wetenschappelijke basis. In combinatie met de opkomst van de
sociale wetenschappen als academische discipline 1 en van toekomststudie als nieuw
vak levert dit de voedingsbodem voor de wrr.
Zoals bekend is de ontwikkelingsgeschiedenis van de adviesorganen nog volop
gaande en lijkt er sprake te zijn van een permanente discussie over de vorm van dit
stelsel, met veel verwijten van ‘te druk en te duur’. In 1997 resulteerde deze discussie
in de Kaderwet adviesorganen, waarbij het merendeel van de adviesorganen ver-
35 ja ar wrr
15