Op steenworp afstand - Oapen

maatschappelijke partijen en daartoe onder andere een beroep doet op adviescolleges,
bijvoorbeeld om bevoegdheden samen met de overheid uit te voeren (Keman
1985). In Nederland ontstaat ook het begin van de discussie over de ‘tripartiete
arbeidsvoorziening’. De overheid heeft draagvlak nodig en dat zit in colleges als de
ser; alleen wordt het bereiken van unanimiteit in de ser een steeds groter probleem.
Van Doorn vergelijkt de effectiviteit van de wrr in die dagen met de traagheid van
de ser (Van Doorn 1982).
Periode 1982-1994
Deze periode start als het eerste kabinet van de drie kabinetten-Lubbers (1982-1994)
aantreedt. Achteraf bezien zijn 1982 en de periode Lubbers cruciaal in de veranderingen
in de maatschappij en de verhouding maatschappij-samenleving. In deze hele
periode domineert de noodzaak tot herziening van de verzorgingsstaat het binnenlandse
debat. Ook de totstandkoming van het bekende akkoord van Wassenaar (uitruil
van belangen van werkgevers bij lage lonen en van werknemers op vermindering
van de werktijd) maakt 1982 trouwens tot een bekend jaar. De veranderingen aan de
kant van de overheid liegen er niet om. Zo staat naast bezuinigen privatisering vanaf
die tijd vrijwel onafgebroken op de politieke agenda. 9 Het besef dat de almaar uitdijende
verzorgingsstaat een probleem is, leidt tot pogingen de staat af te doen slanken.
Deze pogingen zijn niet specifiek Nederlands: Thatcher in het Verenigd Koninkrijk
en Reagan in de vs zetten een harde toon met grootschalige privatiseringsprojecten.
Nederland pakt het milder en minder ideologisch aan, maar kent toch ook een privatiserings-
en verzelfstandigingsgolf. Daarnaast start een aantal andere operaties
gericht op het terugdringen van het financieringstekort en het oplossen van doelmatigheidsproblemen
binnen de overheid (meer markt, minder overheid). Deze operaties,
de zogeheten Grote Operaties, die tot in de jaren negentig doorlopen, zijn de
2 procent-operatie (de omvang van de collectieve sector moet elk jaar met 2 procent
afnemen), privatisering, deregulering (beperking van het aantal wetten en regels),
een efficiencyoperatie (vergroting van samenhang en doeltreffendheid binnen de
overheid), en een decentralisatieoperatie (centraal geleide overdracht van taken naar
provincies en gemeenten). Bij veel van die operaties ligt de leiding in handen van de
minister van Financiën.
In de jaren tachtig werd ook duidelijk dat de werkloosheid een structureel karakter
had gekregen. Toen in de jaren tachtig ook het aantal wao’ers sterk steeg, ontstonden
nieuwe begrippen als ‘langdurig werkloze’, en ‘nieuwe armoede’ (vgl. Engbersen en
Van der Veen, Schuyt 1987; Kroft 1988). Dat een flink deel van de werkende bevolking
thuis zat en dat oneigenlijk gebruik werd gemaakt van de wao en de vut werd
35 ja ar wrr
121