Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
206
Deel I - De wrr in actie
van ‘Recht, staat, en bestuur’ neemt daarentegen over de tijd toe. Het gaat daarbij
bovendien niet slechts om bestuurskundige onderwerpen: ook een rapport, waarin
aspecten van de rechtsstaat worden herijkt, De toekomst van de nationale rechtsstaat
(nr. 63, 2002) valt eronder. Internationale thema’s en die van recht, staat en bestuur
zijn momenteel nog steeds de onderwerpen met het hoogste aantal publicaties.
De aandacht voor zaken die op een bepaalde manier gekoppeld zijn aan de thematiek
‘Mens en samenleving’ (het gaat om rapporten waarin vragen van waarden en
normen, buurtopbouw, jeugd, vertrouwen, maatschappelijke integratie en religie
centraal staan) neemt over de tijd toe. Thema’s als maatschappelijke communicatieprocessen
en de kennissamenleving – vgl. rapporten als Staat zonder land (nr. 54,
1998), Van oude en nieuwe kennis (nr. 61, 2002), en Focus op functies (nr. 71, 2005)
– zijn eveneens belangrijker geworden.
Juist bij meer sociaal-culturele thema’s richt de raad zich overigens minder op Den
Haag (vgl. par. 7.6). Normen en waarden worden bijvoorbeeld in de samenleving onderhouden.
De overheid gaat niet over communicatieprocessen; dat is een zaak van
de samenleving en burgers zelf. Ook bij rapporten op internationaal en landbouwkundig
terrein heeft de raad ervaren dat Brussel soms meer het adres is dan Den
Haag. Een soortgelijke opmerking kan worden gemaakt over rapporten die de lagere
overheden, de wijken (buurten) of de grote steden raken (zoals het rapport Van de
stad en de rand (nr. 37, 1990) onder leiding van A.M.J. Kreukels). In die laatstbedoelde
gevallen zijn de stadhuizen meer het adres dan het Binnenhof.
7.8 elementen van de wrr methode
Onconventionele rapporten
De wrr heeft zijn naam verdiend met onconventionele rapporten. Zelden waren
die rapporten zo gepland, veelal ontstond onderweg tijdens de voorbereiding van
het rapport iets onverwachts. Dat gebeurde vooral waar de raad bij de aanpak van
lastige problemen vastliep in de gangbare redeneringen en oplossingsrichtingen (de
gangbare oplossingen vergrootten slechts het vraagstuk) en noodgedwongen op
zoek ging naar andere vraagstellingen en benaderingen. De rapporten waarbij dit
gebeurde passeerden in het bovenstaande soms al de revue. Te denken valt aan het
rapport Plaats en toekomst van de Nederlandse industrie dat brak met het wachten op
het corporatisme én met het stille geloof in een postindustriële samenleving. Hetzelfde
gebeurde met een rapport als Werkend perspectief, dat uitkwam midden in de
35 ja ar wrr