Op steenworp afstand - Oapen

486
op de brug t us sen
w e t ensch a p en pol i t iek
den uitgewerkt voor een meer dynamische
ruimtelijke planning.
“In de formatie hadden we een discussie
over de vraag of er gekozen moest worden
voor economische groei of voor het milieu.
Daar zat tussen de partijen nog een duidelijke
tegenstelling”, zegt Donner. “Dat rapport
stelde dat die groei nou juist nodig was om op
milieugebied wat bij te kunnen sturen.”
Ook toen Donner vervolgens zelf minister
werd in het nieuwe kabinet, kwam zijn
wrr-ervaring hem goed van pas. “Ik had
wat meer tijd gehad om na te denken over
problemen op allerlei beleidsterreinen.
Daardoor kon ik er in de ministerraad makkelijker
over meepraten.” Maar hij voegt
daar meteen aan toe dat hij wat dat betreft
ook veel te danken had aan het lidmaatschap
van de Raad van State dat hij na zijn wrr-
periode vervulde. Hetzelfde gold voor het
voorzitterschap van de commissie die begin
2002 adviseerde over de wao.
Aan het begin van een regeerperiode staan
kabinetten meer open voor wrr-adviezen
dan aan het eind, is Donners ervaring. Het
regeerakkoord kan aanknopingspunten bieden
voor adviezen, maar de wrr kan zich
ook richten op belangrijke zaken die daarin
juist geen aandacht krijgen.
Het onderwerp waarden en normen,
waarmee de kabinetten-Balkenende zich
vanaf het begin profileerden, leende zich volgens
Donner bij uitstek voor advies. Het was
in zijn ogen goed dat de wrr daar in 2002 mee
aan de slag ging. “Er was een aantal punten
35 ja ar wrr
waarop we meteen al wat konden doen, maar
daarnaast konden we ook de vraag stellen:
‘Hoe zit dit vraagstuk meer in het algemeen
in elkaar en hoe zal zich dit verder ontwikkelen?’.
Dat is waar je een advies voor nodig
hebt, om nieuwe ideeën op te doen. Veel te
vaak worden adviezen alleen maar gebruikt
om te bevestigen wat je al weet.”
In het rapport Normen en waarden en de
last van het gedrag (2003) concludeerde de
raad vervolgens dat er niet zo veel mis was
met het normbesef van de Nederlanders.
Waar het soms wel aan schortte, was het
gedrag. Overheidsingrijpen was volgens de
wrr pas nodig als dat gedrag inging tegen de
rechtsregels. De raad moest niets hebben van
van bovenaf opgelegde normen. Hetzelfde
gold voor de introductie van een schoolvak
rond dit onderwerp.
Je moet voorkomen dat je bezig bent met problemen
die alleen wetenschappelijk interessant zijn. Ik heb
altijd benadrukt: ‘Ze moeten er wel wat mee kunnen’.
“Waarden en normen zijn bij uitstek
geen zaak van overheidsbeleid maar moeten
door de samenleving zelf ontwikkeld
worden”, zegt Donner, die wel gelukkig was
met dit rapport. “Het heeft er toe bijgedragen
dat het onderwerp prominenter op de
maatschappelijke agenda is komen te staan.
Vier jaar geleden zeiden we nog: ‘Wat motten
we eigenlijk met dit onderwerp?’ Bij de
laatste verkiezingen had iedere partij het in
zijn programma staan.”
Als bewindsman heeft Donner zelf geen
adviesaanvragen richting wrr gestuurd.
“Voor mij als minister van Justitie zaten er
geen abstracte problemen aan te komen. De
problemen op mijn terrein waren juist erg
concreet. De vraag was: ‘Hoe pak ik die op?’