Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
184
Deel I - De wrr in actie
De lijnen tussen de raad en het ministerie van de premier waren kort. Ook letterlijk
was de afstand kort. De wrr zat op Plein 1813 nr. 2 en de premier zetelde er vrijwel
naast op Plein 1813 nr. 4. Kremers vermeldt dat conceptteksten op maandagmorgen
intensief met de premier werden besproken in bijeenkomsten van een paar uur. Den
Uyl hoefde maar even in de rapporten te bladeren – aan de rapporten te snuiven – of
het hem beviel (in reactie op de kleur van de rapporten grapte hij eens dat hij het
altijd al had gedacht: de wrr stond voor het al dan niet radicale bestuurlijke midden
(groen was altijd de kleur van D66). Den Uyl was, aldus Kremers, echter “wel van
argwaan vervuld”, iets waaraan vooral ook het feit dat Kremers een vooraanstaande
positie bekleedde in de kvp en veel andere leden niet tot de politieke partij van Den
Uyl hoorden, bijdroeg. 9 Den Uyl vreesde aanvankelijk dat Kremers en zijn wrr hem
dwars zouden gaan zitten bij de uitvoering van zijn hervormingsagenda.
Bij het genoemde energierapport met zijn pleidooi voor modellenbouw ging het al
mis en “Den Uyl mompelde toen dat de analyse goed was, maar de omzetting in beleid
wereldvreemd”. Kremers zou net zo’n weltfremde kijk op de wereld hebben als
Tinbergen. 10 Het leverde een conflict op dat eindigde in de toezegging dat de premier
de onafhankelijkheid van de raad voortaan zou respecteren. Maar Den Uyl kon het
niet laten en bij een volgende keer kon gemakkelijk weer een conflict ontstaan. Dat
gebeurde al eind 1974. Er moesten, zo stelt Kremers, drie nieuwe leden aan de raad
worden toegevoegd, “en toen begon het spel opnieuw” (ibid.). Het ging vaak ook om
politieke vrienden, soms zonder veel wetenschappelijke ervaring en oud-Kamerleden
voor wie op korte termijn een plek gevonden moest worden, zo zei Kremers later
in een toelichting. 11 Hierna, zo zegt Kremers, was overigens “de onafhankelijkheid
geen punt van discussie meer”. 12
Ook de verhoudingen met de ministerraad waren niet in alle opzichten optimaal. De
wrr werd in het begin nog primair gezien als een club die hoorde bij het apparaat
van de ministerraad, een instelling op de achterhand voor langetermijnvraagstukken,
waar de ministerraad in zijn normale wekelijkse vergaderingen onvoldoende
tijd voor heeft. Ook met de ministerraad waren de relaties toen intensief, maar
niet steeds vruchtbaar. Kremers zegt in zijn interview uit 1987: “Slechts een enkele
minister was geïnteresseerd” (bijvoorbeeld minister Van Kemenade die overigens
zeer kritisch was over de wrr), maar voor het overige waren de ontmoetingen met
de ministerraad soms “een bizarre vertoning” en “door de bank genomen nogal teleurstellende
bijeenkomsten”. 13 Een oud-ambtenaar die erbij betrokken was, vertelt
er achteraf over dat hij voorafgaand aan de ontmoeting van de ministerraad met de
wrr in opdracht van Den Uyl bij alle ministers langs moest om te checken of ze
goede vragen hadden en om anders maar wat vragen aan hen te suggereren. 14
35 ja ar wrr