Op steenworp afstand - Oapen

op s t een wor p
a f s ta n d
12 4
Deel I - De jaren tachtig en negentig
internationale verspreiding van moderne – vooral Amerikaanse – managementliteratuur;
de rol van de oecd als agendasetter; coördinator en pleitbezorger voor nieuwe
systemen van publieke dienstverlening en sturing en governance.
Het eerste kabinet Kok (1994-1998) maakte marktwerking, dat al een decennium
lang in de aandacht had gestaan, tot speerpunt van beleid, met als belangrijk moment
het van kracht worden van de Mededingingswet van minister Wijers per 1 januari
1998. Hiermee wordt beoogd een einde te maken aan ‘Nederland kartelland’, prijsafspraken
en afspraken over marktverdeling. Het systeem wordt ook afgedwongen
door het Europees mededingingsrecht dat een steeds belangrijker kader wordt voor
de inrichting van het Nederlandse beleid. Overigens blijkt de Nederlandse wetgever
niet altijd even goed op de hoogte van de verplichtingen die volgen uit het Europees
recht (vgl. het Securitel arrest 13 ). Met de marktwerking komen bovendien de marktmeesters
en de toezichthouders (zoals nma en Opta, en later de Autoriteit Financiële
Markten en de Zorgautoriteit). Daarnaast wordt extra geïnvesteerd in inspecties en
overige toezichthouders (bijvoorbeeld Telecom, enzovoort), waar volledige marktwerking
niet zonder meer mogelijk is. Het aantal toezichthouders lijkt ongeveer even
hard te groeien als het aantal adviesorganen in de jaren zeventig. 14
Rond 2000, als het tweede kabinet Kok het einde van zijn zittingsperiode nadert,
is inmiddels vanaf 1982 een groot deel van het socialezekerheidsstelsel herzien, de
uitvoering van de reïntegratie geprivatiseerd, de arbeidsvoorziening verzelfstandigd,
open-einderegelingen beëindigd, kaderwetgeving en ordeningsregels ingevoerd.
Voorts is het aantal prikkels voor bedrijven vergroot om zelf te zorgen dat niet te veel
werknemers uitstromen in de Ziektewet (Wet Poortwachter) en via die weg in de
wao. De uitvoering van de sociale verzekeringen wordt nu in handen gelegd van het
uwv en is niet meer in handen van vakbonden en werkgevers. 15 Bovendien worden
vut-regelingen ingetrokken om te voorkomen dat werknemers vervroegd uittreden.
Aan het einde van de periode begint de groei van het aantal wao’ers te stagneren.
Op Europees en buitenlands politiek gebied gaat het eind jaren negentig om de Europese
Unie en de aanstaande invoering van één Europese munt. Tevens ontstaan
dan plannen om de eu uit te breiden met landen van het voormalige Oostblok.
Bovendien heeft Nederland te maken met de nasleep van de Nederlandse deelname
aan vn-vredesmissies, zoals die in Srebrenica die in 1995 desastreus eindigt. De internationale
ontwikkelingen elders in de wereld zijn ook dichterbij gekomen door de
globalisering.
Op technologisch gebied zijn de veranderingen spectaculair, zoals de verdere ontdekking
van het dna, die mede mogelijk wordt gemaakt door computerisering.
35 ja ar wrr