Op steenworp afstand - Oapen

Door specifiek aandacht te vragen voor de centrale rol van argumentatie op intermediair
niveau van de collectieve actoren geeft Majone dus een belangrijk additioneel
inzicht in de feedbackmechanismen in beleidsprocessen dat ons verder brengt dan de
microbenadering van Hirschman. Door onder andere aandacht te vragen voor de rol
van wetenschappelijke experts en de beleidsanalyse brengt Majone ons hiermee weer
een stap verder in de ontwikkeling van een leerperspectief op moderne overheid die
enerzijds recht doet aan voluntarisme (regeren is vooruitzien!) en anderzijds oog
heeft voor de eerdergenoemde contextuele beperkingen (het gewicht van instituties)
in de messy praktijk van beleid en politiek.
Beleidsanalyse is dus meer dan politieke doeleinden confronteren met technische en
institutionele kansen en inperkingen. De context waarin beleid bedacht wordt zal
in beslissende mate de mate van rationaliteit daarin kunnen bepalen. Rationaliteit is
belangrijk en ook onvermijdelijk in de beleidsvorming: vooral omwille van de effectiviteit
en werkzaamheid van beleid, ook wanneer dat incrementeel gestalte krijgt, is
(hoe begrensd ook) rationaliteit tegelijkertijd maatstaf en werkwijze. Ook in rechtsstatelijke
zin kan dit worden beargumenteerd: willekeur is onwenselijk, beginselen van
behoorlijk bestuur vragen ook in juridische zin om behoorlijke vormen van motivatie
en transparantie. Aan elke vorm van beleid ligt bovendien een element van doelmatigheid
ten grondslag: er wordt verondersteld dat overheden in staat zijn om weloverwogen
en doelbewust sturend op te treden en dat beleid een bijdrage kan leveren aan
het oplossen van maatschappelijke problemen. Hiermee veronderstelt politiek leren
een geloofwaardige capaciteit voor zowel pluriforme als onafhankelijke beleidsevaluatie.
Evaluatieonderzoek is van wezenlijk belang voor verbeterd leren en transparantie
in besluitvorming. Volgens Robert Picciotto biedt beleidsevaluatie vaak de helpende
hand bij het activeren van sociaal protest en publieke teleurstelling bij hervormingen:
“Where evaluation functions are weak, policies tend to ossify and institutional
arrangements remain in place well beyond the time when experience
shows the need for change. Without adequate evaluation, the visibility of
projects and policies may lead planners to prescribe faulty solutions to social,
political, and economic problems, and public discontent may hinder reform
if it is not channeled through a combination of evaluation and participation
capable of triggering constructive engagement” (Picciotto 1994: 219).
Voor Majone zijn instituties van beleidsanalyse dan ook veel meer dan een “decision
aid” (Majone 1989: 21-68) (zie box Giandomenico Majone over de meerwaarde van
beleidsanalyse).
wrr 35 ja ar
351