Op steenworp afstand - Oapen

arbeidsongeschikten. Een acuut gevoel van urgentie geeft vervolgens voeding aan een
sociaal politiek bewustwordingsproces, waarbij er een politiek en academisch debat
ontstaat over de empirische juistheid en de normatieve gepastheid van het vigerende
beleidsparadigma.
Hall is van mening dat veranderingen van de eerste en tweede orde meestal plaatshebben
binnen de tamelijk gesloten netwerken van het beleidsbestel. Omdat het bij
een verandering van de derde orde gaat om een fundamentele afwijking van het eerdere
beleidstraject ten gunste van een onbeproefd beleidsalternatief, gaat dit meestal
gepaard met een ingrijpende verschuiving in de politieke machtsverhoudingen. Een
verandering van beleidsparadigma kan volgens Hall, gegeven de hoge mate van politisering
van derde-orde veranderingen, onmogelijk beperkt blijven tot de beleidsgemeenschap
van hoge ambtenaren, sectorspecialisten en de politieke elite. Bij een
derde-orde-verandering zijn puzzelen en poweren dan ook onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Hier belanden we dus echt op het niveau van megabeleid, en maken partijen
zich op voor een high-game (zie ook in Kingdon 1984).
Niveaus van beleidsleren
Beleidskeuzes die als doel hebben beleidsverbetering tot stand te brengen, worden in
belangrijke mate beïnvloed door de perceptie van de actoren ten aanzien van wat onder
bepaalde economische en politieke omstandigheden wenselijk en legitiem (normatief)
is, maar ook wat effectief, wenselijk en haalbaar (cognitief) is. Dat betekent
dat modellen voor transformerende beleidsverandering en institutionele continuïteit
moeten verklaren hoe, wanneer en waarom cognitieve oriëntaties en normatieve
keuzes veranderen of niet. Heclo (1974: 306) definieert “beleidsgericht leren” als
“een relatief duurzame verandering in de manier van denken of gedragsintentie als
gevolg van een ervaring en/of nieuwe informatie met betrekking tot het realiseren of
herzien van beleidsdoelstellingen”. Zoals we hierboven gezien hebben breidt Peter
Hall (1993: 278) “intentie” uit tot “poging”, en definieert hij beleidsleren als “een
bewuste poging om in het licht van de gevolgen van oud beleid en nieuwe informatie
de doelstellingen van beleidstechnieken aan te passen”. Bij de manier waarop Hall
de term beleidsleren hanteert, wordt het genereren van kennis en het verwerken van
informatie gecombineerd met de toepassing van deze kennis en dit inzicht om beleidsverandering
tot stand te brengen. Leren vraagt om een relatie en onderling vertrouwen,
om op basis van de capaciteit van zowel aanbod als vraag daarin ook echt
te investeren. Hij is van mening dat beleidsleren niet alleen het genereren van kennis
en verwerken van informatie inhoudt, maar tevens de gedragsconsequentie daarvan.
Informatiefeedback en nieuwe inzichten alleen zijn niet voldoende: bij sociaal leren
is welbewust inbegrepen dat de kennis die wordt opgedaan op basis van beleidser-
wrr 35 ja ar
363