Op steenworp afstand - Oapen

pbo en ser
De Wet op de bedrijfsorganisatie schiep de mogelijkheid van oprichting van publiekrechtelijke
bedrijfslichamen: productschappen en bedrijfschappen. In die wet
kregen die organen vergaande bevoegdheden. Ze werden paritair bestuurd door vertegenwoordigers
van de representatieve werknemer en werkgeversorganisaties. Met
goedkeuring van de minister konden deze besturen verordeningen uitvaardigen over
bijvoorbeeld lonen en andere arbeidsvoorwaarden, werkgelegenheid, en scholing.
De verwachting was dat ze het hele Nederlandse bedrijfsleven zouden bestrijken en
dat elke sector van het bedrijfsleven een eigen bedrijf- of productschap zou krijgen.
Hiervan is weinig terechtgekomen behalve waar kon worden voortgebouwd op een
enkele reeds bestaande stichting voor de landbouw en productschap in de agrarische
sector en uitgezonderd enkele bedrijfschappen in de middenstand. De pbo was een
piramidale bedrijfsordening. Aan de top ervan stond de Sociaal Economische Raad
(ser), die tripartiet werd samengesteld uit eenderde voor de representatieve werknemersorganisaties,
eenderde voor de werkgeversorganisaties en eenderde voor de onafhankelijke
deskundigen (kroonleden). De ser kreeg een dubbele taak. In de eerste
plaats is hij adviserend orgaan voor de regering over alle belangrijke maatregelen op
sociaal en economisch gebied. Zijn positie aan de top van de pbo blijkt uit zijn taak
“een het algemeen belang dienende werkzaamheid van het bedrijfsleven te bevorderen,
alsmede het belang van het bedrijfsleven en de daartoe behorende personen te
behartigen”; hij kreeg hiertoe onder meer een verordenende bevoegdheid.
De achterliggende gedachte bij de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie was “de oplossing
van het vraagstuk van de doelmatige organisatie der maatschappij”. 22 Bij zijn
instelling beoogde hij een ontlasting teweeg te brengen van de centrale overheid, door
het laten overnemen van taken door lagere organen die geleid worden door de bedrijfsgenoten
zelf. Het lag in het verlengde van de vele pleidooien in het interbellum en was
een vertaling van het verlangen van vele voor zoals dat toen heette het zelf-doen.
35 ja ar wrr
83