Op steenworp afstand - Oapen

4 42
op de brug t us sen
w e t ensch a p en pol i t iek
ook in de projectgroep zat. Het voorstel werd
vrijwel meteen afgeschoten door staatssecretaris
Louw de Graaf die het funest en
sociaal onacceptabel noemde. Ook minister
Jan de Koning had er weinig goede woorden
voor over. “Maar het grappige is eigenlijk dat
ik de analyse uit dat rapport nog steeds deel”,
zegt Geelhoed. “Ook in de huidige context.”
Iedere overheid die zo veel mogelijk mensen
aan het werk wil helpen, loopt volgens
Geelhoed tegen het probleem aan dat de
markt voor laagproductieve arbeid veel minder
wil betalen dan nodig is voor een fatsoenlijk
bestaan. Via het belastingstelsel moet de
overheid dat dan corrigeren. Wie meer dan
een bepaald inkomen verdient, moet beta-
len. Wie daaronder blijft, krijgt tax credits.
Dat was ook het idee achter Waarborgen
voor zekerheid.
“Ik denk dat dit type arrangementen
voor de komende periode heel aantrekkelijk
is”, zegt Geelhoed. “Dat heeft ook te maken
met het falen van het integratiebeleid. Veel
allochtone jongeren behoren tot de voortijdige
schoolverlaters. Die hebben de keuze
tussen ledigheid en de bajes, om het cru te
zeggen. Wil je dat voorkomen, dan moeten
ze naar de arbeidsmarkt. Maar met hun lage
productiviteit komen ze daar niet aan bod.
Als je dan een systeem hebt waarbij voor de
werkgever de arbeidskosten laag blijven én
de jongeren een inkomen krijgen waarvan
ze kunnen bestaan, ontstaat een win-win-
situatie. Als je dan kijkt naar de stabiliteit
van de samenleving, maak je een flinke
sprong voorwaarts.”
35 ja ar wrr
Dat dit idee ruim twintig jaar geleden niet
aansloeg, kwam volgens Geelhoed mede
doordat de focus te eenzijdig op het basisinkomen
lag. “Daar was het rapport te veel
op toegeschreven. Dat vond ik niet verstandig.
De publieke opinie was daar volstrekt
niet aan toe. We hadden het meer moeten
brengen als een manier om de arbeidsmarkt
weer op gang te brengen. Dat was effectiever
geweest.”
Een goede presentatie was des te belangrijker
omdat de inhoud van het rapport nogal
wat consequenties had. “Het betekende een
andere benadering van het arbeidsmarktbeleid”,
zegt Geelhoed. “Wij wilden van de
arbeidsmarkt een echte markt maken waar
De bewindslieden op Sociale Zaken wisten niet hoe
snel ze het van tafel moesten krijgen.
ook voor de onderkant een reële prijs betaald
wordt. De cda-bewindslieden in die tijd
wilden dat absoluut niet.”
De herziening van de verzorgingsstaat
waarmee het eerste kabinet-Lubbers op dat
moment druk bezig was, bestond vooral uit
het omlaag brengen – Geelhoed gebruikt de
uitdrukking ‘platslaan’ – van de uitkeringen.
“Wij gingen er vanuit dat we er daarmee niet
zouden zijn. Op een gegeven moment zou je
door de vloer van de sociale zekerheid zakken.
Je zag toen ook al dat minder productieve
arbeid in de wao werd geduwd, of via
de ww in de bijstand. Dat was ook de reden
dat wij zeiden: ‘In een periode waarin een
economie niet meer gesloten is en je een
sterk grensoverschrijdende mededinging
hebt, komt de laagproductieve arbeid onvermijdelijk
onder druk’. Ook in dat opzicht
vond ik het dus een visionair rapport.”