Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 10 - Saldırılara karşı korunmanın kaybı
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Sivil nitelikteki mallar›n korumalar›n› kaybetmelerini sadece askeri hedeflerin
sald›r› konusu yap›labileceklerini düzenleyen temel kural ile birlikte okumak gerekir.
Bundan, sivil nitelikteki bir mal sivil niteli€ini kaybedecek ve askeri hedef statüsünü
kazanacak flekilde kullan›ld›€›nda, sald›r› konusu olabilece€i sonucu ç›kmaktad›r. Bu
düflünce, «askeri hedef olmamalar› kofluluyla» sivil mallara kasti sald›r›larda bulunmay›
savafl suçu olarak tan›mlayan Uluslararas› Ceza Mahkemesinin Statüsünde
karfl›m›za ç›kmaktad›r. 69
Önemli say›da askeri el kitab› sivil nitelikteki mallar›n askeri hedef oluflturmalar›
durumunda ve askeri hedef oluflturduklar› süre boyunca, sald›r›lara karfl› korumalar›n›
kaybettiklerine iliflkin kural› içermektedir. 70 Bu kapsamda, sivil nitelikteki mallar›n
korunmas›n› kaybetmesi s›kl›kla «askeri amaçlarla kullan›lan» ya da «askeri
eylemler için kullan›lan» ifadeleriyle dile getirilmektedir. 71 Bu ifadeler bu kural ile
uyumsuz de€ildirler ve her halükarda, 8. kuralda yer alan askeri hedeflere iliflkin
tan›m› kabul etmifl Devletlerce kullan›lmaktad›rlar.
Mal›n statüsüne iliflkin flüphenin bulundu€u durumlar
Bir mal›n flüphe halinde nas›l s›n›fland›r›laca€› tamamen aç›k de€ildir. Ek
I.Protokol «flüphe halinde, ibadet yeri, ev, baflka tür bir yerleflim ya da okul gibi,
normalde sivil kullan›ma hasredilen bir mal›n askeri harekete gerçek bir katk›da
bulunma amac›yla kullan›lmad›€› varsay›l›r» düzenlemesiyle bir cevap getirmektedir.
72 Bu düzenleme hiç bir çekinceye konu olmam›flt›r. Üstelik Ek Protokollerin
kabulüyle sonuçlanan diplomatik konferans s›ras›nda, Meksika Ek I.Protokolün 52.
maddesinin «özünü reddederek Ek I.Protokolle uyumsuz olaca€› gerekçesiyle hiç
bir çekinceye konu olmamalar› gerekecek» derecede önemli oldu€unu
aç›klam›flt›r. 73 fiüphe halinde sivil nitelik karinesi Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin
de€ifltirilmifl flekliyle II. Protokolünde de yer almaktad›r. 74
69 UCM Statüsü (1998), m. 8, par. 2, bent b) ii); ayr›ca Bkz. m. 8, par. 2, bent b) ix) ve m. 8,par. 2,
bent e) iv) (dine, e€itime, sanata, bilime ya da hay›r ifllerine vakfedilmifl binalara, tarihi eserlere, hastanelere
ve hasta ve yaral›lar›n topland›klar› yerlere karfl› sald›r›lar) ve m. 8, par. 2, bent b) v) (savunulmayan
flehirlere, köylere, yerleflimlere ya da binalara karfl› sald›r›lar).
70 Bkz., örn., flu Devletlerin sahra talimnameleri: Avustralya (II. cilt, 2. alt bölüm, par. 687 içinde nakledilmifltir),
Belçika (ibid., par. 688), Kamerun (ibid., par. 689), Kanada (ibid., par. 690),
Kolombiya (ibid., par. 691), (ibid., par. 692), ‹spanya (ibid., par. 703), Birleflik Devletler (ibid., par.
704-705), Fransa (ibid., par. 693), ‹srail (ibid., par. 694), ‹talya (ibid., par. 695), Kenya (ibid., par.
696), Madagaskar (ibid., par. 697), Yeni Zelanda (ibid., par. 701), (ibid., par. 698-700) ve Rusya
(ibid., par. 702).
71 Bkz., örn., Avustralya (ibid., par. 687), Kanada (ibid., par. 690), Birleflik Devletler (ibid., par. 705
ve 710-711), Hollanda (ibid., par. 700) ve Rusya’n›n (ibid., par. 702) uygulamas›.
72 Ek I.Protokol (1977), m. 52, par. 3 (79 lehte, 0 aleyhte ve 7 çekimser oyla kabul edilmifltir) (ibid.,
par. 719).
73 Meksika, CDDH s›ras›nda beyan(ibid., par. 751).
74 Klasik Silahlara ‹liflkin Sözleflmenin de€ifltirilmifl flekliyle II. Protokolü, (1996), m. 3, par. 8, bent a)
(ibid., par. 720).
37