Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

424
ALT BÖLÜM 32 - TEMEL GÜVENCELER
Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi, Çocuk Haklar› Sözleflmesi ve
bölgesel insan haklar› sözleflmeleri, her kiflinin «düflünce, vicdan ve din
özgürlü€üne» ya da «vicdan ve din özgürlü€üne» sahip oldu€unu hükme
ba€lamaktad›rlar 516 . (516). Bu antlaflmalar, sadece kanun taraf›ndan öngörülen ve
kamu güvenli€i, düzeni ve sa€l›€›n›n ya da ahlak›n veya baflkalar›n›n temel
haklar›n›n korunmas› için zorunlu olan s›n›rlamalara tabi olmak üzere dinini ve
kanaatlerini izhar etme hakk›n› da teyit etmektedirler 517 . Yukar›da zikredilen haklar,
Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi ve Amerikan ‹nsan Haklar›
Sözleflmesi’nde, hiçbir ayr›k hüküm ve tedbire konu olamayacak haklar aras›nda özel
olarak say›lm›flt›r 518 , Çocuk Haklar› Sözleflmesi ve Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n
Haklar› fiart› hiçbir ayr›k hal kabul etmemektedirler. Düflünce, vicdan ve din özgürlü€ü
ve dinini ve kanaatlerini izhar etme ya da dinini veya kanaatlerini de€ifltirme
hakk› baflka uluslararas› belgelerde de yer almaktad›r 519 .
Yorum
Kiflinin dini ve di€er kanaatlerinin sayg› görmesi hakk›, Afla€›da iflaret edilece€i
gibi bunlar›n izhar›ndan farkl› olarak, hiçbir s›n›rlamaya konu olamaz. ‹nsanc›l
hukuk antlaflmalar›, koruma alt›ndaki kiflilerin dinlerinin sayg› görmesi gereklili€i
üzerinde durmaktad›rlar. Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi ile Avrupa
ve Amerika ‹nsan Haklar› Sözleflmeleri, düflünce, vicdan ve din özgürlü€ünün,
kendi dinini ya da kanaatlerini serbestçe seçme hakk›n› da kapsad›€›n› özel olarak
hükme ba€lamaktad›rlar 520 . Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi ve
Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi, bir kifliyi bu hakk› s›n›rlayacak bir zorlamaya
516 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 18, par. 1 (nakleden: Cilt II,
Bölüm 32, par. 3823); Çocuk Haklar› Sözleflmesi (1989), madde 14, par. 1 (ibid., par. 3828);
Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1950), madde 9, par. 1 (ibid., par. 3822); Amerikan ‹nsan
Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 12, par. 1 (ibid., par. 3824); Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar›
fiart›(1981), madde 8 (ibid., par. 3827).
517 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 18, par. 3 (ibid., par. 3823);
Çocuk Haklar› Sözleflmesi (1989), madde 14, par. 3 (ibid., par. 3828); Avrupa ‹nsan Haklar›
Sözleflmesi (1950), madde 9, par. 2 (ibid., par. 3822); Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969),
madde 12, par. 3 (ibid., par. 3824); Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› fiart› (1981), madde 8
(ibid., par. 3827).
518 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 4, par. 2 (ibid., par. 3823);
Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 27, par. 2 (ibid., par. 3824);ayr›ca Bkz.
Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Genel Gözlem n° 22 (Uluslararas› Medeni ve Siyasi
Haklar Sözleflmesi’nin 18. maddesi hakk›nda) (ibid., par. 3892); Amerikalararas› ‹nsan Haklar›
Komisyonu, Ola€anüstü hallerde uygulanabilir hukuka iliflkin Karar (ibid., par. 3896).
519 Örn. bkz., ‹nsan Haklar› Evrensel Bildirgesi (1948), madde 18 (ibid., par. 3833); Amerikan ‹nsan
Haklar› ve Ödevleri Bildirgesi (1948), madde III (din özgürlü€ü ile s›n›rl›d›r) (ibid., par. 3834);
Din ya da Kanaate Dayal› Her Türlü Hoflgörüsüzlük ve Ayr›mc›l›€›n Kald›r›lmas›na ‹liflkin Bildirge
(1981), madde 1 (ibid., par. 3835); Avrupa Birli€i Temel Haklar fiart› (2000), madde 10 (ibid.,
par. 3839).
520 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 18, par. 1 (ibid., par. 823); Avrupa
‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1950), madde 9, par. 1 (din ya da kanaat de€ifltirme hakk›) (ibid., par.
3822); Amerikan ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 12, par. 1 (ibid., par. 3824).