Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 124 - UKHK’nin erişimi
497
uluslararas› çat›flmalardan etkilenen ülkelerde ICRC’n›n savafl esirlerine, gözalt›na
al›nan sivillere, güvenlik nedeniyle gözalt›na al›nanlara düzenli olarak yapt›€› ziyaretler
de bunu teyit eder.
ICRC’n›n silahl› çat›flma ma€durlar›n›n yarar›na çal›flmalar› hakk›nda 1981’de
kabul edilen bir karar›nda 24. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, “Bat› Sahra, Ogaden
ve daha sonra Afganistan’daki silahl› çat›flmalarda ele geçirilen muhariplere ve gözalt›na
al›nan sivillere ICRC’n›n erifliminin reddedilmesi” durumunu k›nam›flt›r. 101
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Uluslararas› olmayan çat›flmalarda gözalt›na al›nanlara ICRC’n›n eriflimini gerektiren
özel bir antlaflma hükmü bulunmamaktad›r. Ancak, Cenevre Sözleflmeleri’nin
ortak 3. maddesine binaen, ICRC çat›flman›n taraflar›na “hizmetlerini arz edebilir”.
102 1986’da 25. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›’nda konsensüsle kabul edilen
Uluslararas› K›z›lhaç ve K›z›lay Hareketi Tüzükleri’ne göre, ICRC’n›n rolü flöyle
belirtilir:
- insanc›l görevini özellikle uluslararas› ve di€er silahl› çat›flmalar veya iç kar›fl›kl›k
zamanlar›nda yürüten tarafs›z bir kurum olarak – bu tür olaylar›n ve bunlar›n
do€rudan sonuçlar›n›n askeri ve sivil ma€durlar›n›n himayesini ve onlara yard›m›
temin etmeye daima çaba göstermek. 103
Buna binaen ICRC uluslararas› olmayan çat›flmalarla ba€lant›l› olarak özgürlüklerinden
mahrum b›rak›lm›fl kiflilere eriflmeyi sistematik olarak talep etmekte ve
örne€in Cezayir, Afganistan, Çeçenistan, El Salvador, Nikaragua, Nijerya, Ruanda
ve Yemen’deki çat›flmalarda oldu€u gibi, bu eriflim genellikle verilmektedir. 104
Koflullar genellikle, eski Yugoslavya’daki çat›flmalar ba€lam›nda yap›lan anlaflmalar
ve Tacikistan’daki Esir Teatisine ‹liflkin Aflkabat Protokolü gibi resmi anlaflmalarla
belirlenmektedir. 105 Ayr›ca silahl› muhalif gruplar›n ve ayr›l›kç› birimlerin ICRC’ne,
101 24. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, Karar IV (ibid., § 435); ayr›ca Bkz. 21. Uluslararas› K›z›lhaç
Konferans›, Karar IX ve 22. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, Karar I.
102 Cenevre Sözleflmeleri, ortak madde 3(Cilt II, Alt-Bölüm 37, § 354’te aktar›lm›flt›r).
103 Uluslararas› K›z›lhaç ve K›z›lay Hareketi Tüzükleri, madde 5(2)(d) (ibid., § 358).
104 Örn. bkz.., El Salvador (ibid., § 390), Rusya (ibid., § 395) ve Ruanda’n›n (ibid., § 396) uygulamalar›
ve Afganistan (ibid., § 388) ve Yemen’in (ibid., § 403) rapor edilen uygulamas›; ayr›ca Bkz.
François Bugnion, The International Committee of the Red Cross and the Protection of War
Victims, ICRC, Geneva, 2003, s. 632–648 (di€erlerinin yan›s›ra Cezayir, El Salvador, Nikaragua
ve Nijerya’daki çat›flmalardan örneklerin tasviri için).
105 Yunan Hükümeti ve ICRC aras›nda Anlaflma (Cilt II, Alt-Bölüm 37, § 357’de aktar›lm›flt›r);
Esirlerin Teatisi hakk›nda H›rvatistan ve YSFC aras›nda Anlaflma, para. 4 (ibid., § 360); Bosna
Hersek’teki Çat›flman›n Taraflar› Aras›nda ICRC Eylem Plan›’na ‹liflkin 3 No.lu Anlaflma, K›s›m IV
(ibid., § 361); Tutsaklar›n Serbest B›rak›lmas› ve Nakli Hakk›nda Bosna Hersek’teki Çat›flman›n
Taraflar› Aras›nda Anlaflma, madde 8 (ibid., § 362); Bosna Hersek’teki Çat›flman›n Taraflar›
Aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun Uygulanmas›na Dair Anlaflma, para. 2.4 (ibid., § 363);
Tacikistan’daki Esir Teatisine ‹liflkin Aflkabat Protokolü, para. 5 (ibid., § 364).