Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 92 - Sakatlamalar ve tıbbi deneyler
361
ba€lamaktad›r. 125 Ek I.Protokol, silahl› çat›flma ile iliflkili gerekçelerle
özgürlü€ünden mahrum b›rak›lan kifliler hakk›nda ayn› yasa€› içermektedir. 126
Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ne göre, has›m taraf›n eline geçmifl
kiflileri «ne t›bba ya da diflçili€e iliflkin bir uygulama ya da hastane tedavisi ile gerekçelendirilebilen,
ne de ilgili kiflilerin menfaati uyar›nca yap›lm›fl olan ve bu kiflilerin
ölümüne yol açan veya sa€l›klar›n› ciddi bir biçimde tehlikeye atan her türlü t›bbi ya
da bilimsel deneylere» tabi tutma eylemi, uluslararas› ve uluslararas› olmayan
çat›flmalarda savafl suçu oluflturmaktad›r. 127
Kayda de€er say›da askeri el kitab›, fiziksel sakatlama, t›bbi ya da bilimsel deney
ve hastan›n sa€l›k durumu ile gerekçelendirilemeyen ve genel kabul gören t›bbi
normlara uygun olmayan her türlü t›bbi ifllem yasa€›n› içermektedirler. 128 Bu yasa€a
ulusal mevzuatlarda a da s›kl›kla tesadüf edilmektedir. 129
Uluslararas› belgelerin, resmi beyanlar›n ve savafl suçlar›na iliflkin içtihad›n büyük
k›sm›, gözalt›ndaki kiflinin böyle bir uygulamaya r›za göstermesine dayal› muhtemel
bir istisnaya özel gönderme yapmadan bu yasa€› zikretmektedirler. 130 Bu mesele,
Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ndeki suç unsurlar›n›n müzakeresi
s›ras›nda tart›flmalara konu olmufltur. Konferans, gözalt›ndaki bir kiflinin geçerli olarak
r›za beyan edemeyece€i gerekçesiyle yasa€›n mutlak oldu€u sonucuna
varm›flt›r. 131
125 Ek I.Protokol (1977), madde 11, par. 1 ve 4 (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1413).
126 Ek I.Protokol (1977), madde 5, par. 2, bent e) (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1419).
127 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü, (1998), madde 8, par. 2, bent b) x) ve madde. 8, par.
2, bent e) xi) (ibid., par. 1421).
128 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Güney Afrika, (ibid., par. 1455), Almanya (ibid., par.
1444), Arjantin (ibid., par. 1432-1433), Avustralya (ibid., par. 1434-1435), Belçika (ibid., par.
1436), Bosna-Hersek (ibid., par. 1437), Burkina Faso (ibid., par. 1438), Kanada (ibid., par. 1439),
Ekvator (ibid., par. 1440), ‹spanya (ibid., par. 1456), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 1461
ilâ 1464), Fransa (ibid., par. 1441 ilâ 1443), ‹srail (ibid., par. 1445), ‹talya (ibid., par. 1446), Fas
(ibid., par. 1447), Nijerya (ibid., par. 1450-1451), Yeni Zelanda (ibid., par. 1449), Hollanda
(ibid., par. 1448), Birleflik Krall›k (ibid., par. 1459-1460) Rusya (ibid., par. 1452), Senegal (ibid.,
par. 14531454), ‹sveç, (ibid., par. 1457) ve ‹sviçre (ibid., par. 1458).
129 Örn. Bkz. mevzuat, (ibid., par. 1465 ilâ 1533).
130 Bkz. I.Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 50 (ibid., par. 1408); II. Cenevre Sözleflmesi (1949),
madde 51 (ibid., par. 1409); III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 130 (ibid., par. 1410); IV.
Cenevre Sözleflmesi (1949), madde147 (ibid., par. 1411); Ek I.Protokol (1977), madde 11 ve 85
(konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 1413 ve 1415); Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü
(1998), madde 8, par. 2, bent a) ii), bent 8, par. 2, bent b) x) ve madde 8, par. 2, bent e) xi) (ibid.,
par. 1420-1421); Sierra Leone ‹çin Özel Mahkeme’nin Statüsü (2002), madde 3 (ibid., par.
1422); Amerika Birleflik Devletleri, Kongrenin bileflik karar›, (ibid., par. 1543); fiili, Santiago ‹stinaf
Mahkemesi, Videla davas› (ibid., par. 1534); Polonya, Poznan Ulusal Yüksek Mahkemesi,
Hoess davas› (ibid., par. 1536); Amerika Birleflik Devletleri, Nürnberg Askeri Mahkemesi, Milch
(ibid., par. 1537) ve K. Brandt ve suç ortaklar› davalar› (doktorlar davas›) (ibid., par. 1538);
Amerika Birleflik Devletleri, Askeri ‹stinaf Mahkemesi, John Schultz davas› (ibid., par. 1539).
131 Uluslararas› Ceza Mahkemesinin suç unsurlar› (2000), ne t›bba ya da diflçili€e iliflkin bir uygulama
ya da hastane tedavisi ile gerekçelendirilebilen, ne de ilgili kiflilerin menfaati uyar›nca yap›lm›fl olan
sakatlama ve t›bbi ya da bilimsel deneylerin savafl suçu olarak tan›mlar› (Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüsü, madde 8, par. 2, al. b) x),’a iliflkin dipnot 46 ve madde 8, par. 2, al. e)
xi)’e iliflkin dipnot 68).