Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

8
ALT BÖLÜM 1 - SİVİLLER İLE MUHARİPLERİN AYIRT EDİLMESİ
aç›klam›flt› 31 . Bunun ard›ndan, Birleflmifl Milletler Genel Kurulu taraf›ndan 1968’de
kabul edilen silahl› çat›flmalarda insan haklar›na sayg›ya iliflkin bir karar ay›rt etme
ilkesinin tüm silahl› çat›flmalarda uygulanabilir oldu€unu belirtmifltir 32 . 1999’da
XXVII. Uluslararas› K›z›lhaç ve K›z›lay Konferans›nca kabul edilen 2000-2003
Eylem Plan› bir silahl› çat›flman›n tüm taraflar›ndan «sivil halka ya da muhasamata
do€rudan kat›lmayan sivillere yönelik sald›r›ya iliflkin mutlak yasa€a» sayg› göstermelerini
istemifltir 33 . BM Güvenlik Konseyi 2000’de kabul etti€i silahl› çat›flmalarda
sivillerin korunmas›na iliflkin karar›nda tüm silahl› çat›flma durumlar›nda bilinçli olarak
sivilleri hedef alan uygulamaya yönelik k›namas›n› tekrarlam›flt›r 34 .
Uluslararas› Adalet Divan›n›n Nükleer Silahlar davas›na, Eski Yugoslavya
Uluslararas› Ceza Mahkemesinin özellikle Tadic, Martic ve Kupreškic davalar›na ve
Amerikal›lar aras› ‹nsan Haklar› Komisyonunun Arjantin La Tablada’da meydana
gelen olaylara iliflkin içtihatlar› siviller ile muharipleri ay›rt etme zorunlulu€unun
uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda bir teamül kural› oldu€una
iliflkin ek kan›t oluflturmaktad›r 35 .
ICRC hem uluslararas› hem de uluslararas› olmayan çat›flmalara taraf olanlara
muharipler ve siviller aras›ndaki ay›rt etme ilkesine sayg› göstermeleri ça€r›s›nda
bulunmufltur 36 .
Kural 2. – As›l amac› sivil halk içinde terör yaratmak olan fliddet eylem ya da tehditleri
yasakt›r.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 1, K›s›m B.
Özet
Devletlerin uygulamas›na göre, bu kural hem uluslararas› hem de uluslararas›
olmayan silahl› çat›flmalarda bir uluslararas› teamül hukuku normu oluflturmaktad›r.
31 XX. Uluslararas› K›z›lhaç Konferans›, karar XXVIII (ibid., par. 60 ve 429).
32 Birleflmifl Milletler Genel Kurulu, karar 2444 (XXIII) (oybirli€iyle kabul edilmifltir, 111 lehte oy)
(ibid., par. 55 ve 379).
33 XXVII. K›z›lhaç ve K›z›lay Uluslararas› Konferans›, 2000-2003 y›llar› için Eylem Plan› (konsensüsle
benimsnmifltir) (ibid., par. 433).
34 BM Güvenlik Konseyi, karar 1296 (2000) (ibid., par. 361).
35 UAD, Nükleer Silahlar davas›, dan›flma görüflü (ibid., par. 61 ve 434); ICTY, Savc› Duško Tadic alias
«Dule»’ye karfl› davas›, savunman›n yetkisizlik iddias›na iliflkin istinaf mahkemesi karar› (ibid., par.
435), Savc› Milan Martic’e karfl› iddianamenin incelenmesi (ibid., par. 437 ve 552) ve Savc› Zoran
Kupreškic ve di€erlerine karfl›, karar (ibid., par. 441 ve 883); Amerikal›lararas› ‹nsan Haklar›
Komisyonu, dava 11.137 (Arjantin) (ibid., par. 64, 443 ve 810).
36 Bkz., örn.,ICRC’nin uygulamas› (ibid., par. 67-75).