Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

392
ALT BÖLÜM 32 - TEMEL GÜVENCELER
edilen yükümler yer almamakla beraber, insan haklar› konusundaki içtihat bunlar›n
hiçbir istisna kabul etmedi€ini göstermektedir 304 .
i)tutuklanan her kifliyi tutuklanma sebepleri hakk›nda bilgilendirme yükümü.
Tutuklanan kiflilerin tutuklanma sebepleri hakk›nda bilgilendirilmeleri gereklili€i
Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi ve Avrupa ve Amerika ‹nsan haklar›
sözleflmelerinde yer almaktad›r 305 . Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› fiart› bu
hakk› sarahaten ifade etmemekle beraber Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar›
Komisyonu söz konusu hakk›n, adil yarg›lanma hakk›n›n ayr›lmaz parças› oldu€una
iflaret etmifltir 306 . Bu gereklilik, Birleflmifl Milletler Genel Kurulu’nun oylama yapmaks›z›n
benimsedi€i Herhangi Bir Gözalt› ya da Hapis Biçimine Tabi Bütün
Kiflilerin Korunmas› ‹çin ‹lkeler Bütünü’nde de yer almaktad›r 307 . Uluslararas›
Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi’nin 9. maddesine iliflkin Genel Gözlem’inde
Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi flu hususu teyit etmifltir: « kamu güvenli€inden
kaynaklanan sebeplerle, güvenlik enternömana denilen yönteme baflvurulmuflsa,
bu enternömana ayn› hükümlere tabi k›l›nmal› (…) yani ilgili kifli tutuklanmas›n›n
sebepleri hakk›nda bilgilendirilmelidir 308 .» Bu kural dünya Devletlerinin
büyük ço€unlu€unun, hatta tamam›n›n ulusal hukukunda hükme ba€lanm›flt›r 309 .
Kural, Eski Yugoslavya’daki çat›flmalar›n taraflar› aras›nda akdedilen anlaflmalara da
dâhil edilmifltir 310 .
ii)Bir suç ifllemekten dolay› tutuklanan her kifliyi en k›sa sürede hâkim önüne
ç›karma yükümü. Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi gibi Avrupa ve
304 Tutuklanan her kifliyi tutuklanma sebepleri hakk›nda bilgilendirme yükümüne iliflkin olarak örn.
Bkz. Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Komisyonu, Report on Terrorism and Human Rights
(Terörizm ve ‹nsan Haklar› Hakk›nda Rapor) (ibid., par. 3019), Doctrine concerning judicial guarantees
and the right to personal liberty and security, (Yarg›sal Güvencelere ve Kiflisel Özgürlük ve
Güvenlik Hakk›na ‹liflkin Doktrin) Ten years of activities içinde yeniden bas›lm›flt›r., (1971-1981),
Washington, D.C., 1982, p. 337. Bir suç ifllemekten dolay› tutuklanan her kifliyi en k›sa sürede
hâkim önüne ç›karma yükümüne iliflkin olarak örn. Bkz. Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar›
Komitesi, Genel Gözlem n° 8 (ibid., par. 2735); Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Aksoy
Türkiye’ye karfl› (ibid., 2742) ve Brogan ve di€erleri Birleflik Krall›k’a karfl› (ibid., par. 2740) davalar›;
Amerikalararas› ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Castillo Petruzzi ve di€erleri Peru’ya karfl› davas›
(ibid., par. 2743).
305 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 9, par. 2 (ibid., par. 2691); Avrupa
‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1950), madde 5, par. 2 (ibid., par. 2690); Amerika ‹nsan Haklar›
Sözleflmesi (1969), madde 7, par. 4 (ibid., par. 2692).
306 Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› Komisyonu, Baflvuru hakk› ve adil yarg›lanma hakk›na iliflkin
usul hakk›nda karar, (ibid., par. 2712).
307 Herhangi Bir Gözalt› ya da Hapis Biçimine Tabi Bütün Kiflilerin Korunmas› ‹çin ‹lkeler Bütünü
(1988), ilke 10 (ibid., par. 2694).
308 Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi, Genel Gözlem n° 8 (Uluslararas› Medeni ve Siyasi
Haklar Sözleflmesi’nin 9. maddesi) (ibid., par. 2710).
309 Örn. bkz., Hindistan (ibid., par. 2702), ‹spanya (ibid., par. 2705) ve Zimbabwe’nin (ibid., par.
2706) mevzuat›.
310 H›rvatistan ve Yugoslav Federal Sosyalist Cumhuriyeti Aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun
Uygulanmas›na ‹liflkin Mutabakat Protokolü (1991), par. 4 (ibid., par. 2695); Bosna-Hersek’teki
çat›flman›n taraflar› aras›nda Uluslararas› ‹nsanc›l Hukukun Uygulanmas›na ‹liflkin Anlaflma
(1992), par. 2.3 (ibid., par. 2696).