Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

530
ALT BÖLÜM 38 - YERİNDEN EDİLME VE YERİNDEN EDİLEN KİŞİLER
mifl kiflilerin mallar›ndan keyfi olarak yoksun b›rak›lmas› bu hakk› ihlal eder.
Örne€in, 1996’da Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi’nce Loizidou Türkiye’ye Karfl›
davas›nda ve 2001’de Bosna Hersek ‹nsan Haklar› Komisyonu, ‹nsan Haklar›
Dairesi’nce Turundžić Davas›’nda, yerinden edilmifl kiflilerin mülklerini bar›flç›l
flekilde kullanma haklar›n›n ihlal edildi€ine karar verilmiflti. 100
Eski Yugoslavya’daki çat›flmalar ba€lam›nda, antlaflmalar ve di€er belgelerde,
mülkiyet haklar›na iliflkin olarak bask› alt›nda yap›lan beyan ve taahhütlerin bat›l
oldu€u belirtilmifltir. 101 Bu ayr›ca, BM Güvenlik Konseyi, BM Genel Kurulu ve BM
‹nsan Haklar› Komisyonu’nda kabul edilen kararlarda da onaylanm›flt›r. 102 Dayton
Anlaflmalar›na Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma’ya göre
“tüm mültecilerin ve yerlerinden edilmifl kiflilerin … 1991’den beri muhasamat
esnas›nda yoksun b›rak›ld›klar› mülklerinin kendilerine iadesine ve iade edilemeyen
her mülkün tazmin edilmesine haklar› olacakt›r.” 103 Bu hükmün
uygulanmamas›n›n, özellikle 1996’da BM ‹nsan Haklar› Komisyonu taraf›ndan
k›nanmas›n› müteakiben, Bosna Hersek Federasyonu ve Republika Srpska, yerinden
edilmifl kiflilerin mülkiyet haklar›n› güvence alt›na alan yeni kanunlar ç›karm›flt›r. 104
Dayton Anlaflmalar›na Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma
uyar›nca, “1 Nisan 1992’den beri, mal›n r›za ile sat›lmad›€› veya hakk›n baflka flekilde
geçirilmedi€i ve hak talep eden kiflinin hâlihaz›rda bu mala zilyet olmad›€› hallerde,
Bosna Hersek’te gayrimenkullere iliflkin her türlü baflvuruyu kabul etmek ve
karar vermek üzere” ba€›ms›z bir Yerinden Edilmifl Kiflilerin ve Mültecilerin
Gayrimenkul Hak Taleplerine ‹liflkin Komisyon kurulmufltur. 105 Kosova’daki
çat›flman›n ard›ndan da benzer bir komisyon kurulmufltur. Dayton Anlaflmalar›na
Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma’n›n H›rvatistan
100 Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Loizidou v. Turkey, Karar (Esas), 18 Aral›k 1996, § 64; Bosna
Hersek, ‹nsan Haklar› Komisyonu (‹nsan Haklar› Dairesi), T Turundžić Davas› (Cilt II, Alt-Bölüm
38, § 967’de aktar›lm›flt›r).
101 Örn. bkz., Dayton Anlaflmalar›na Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma,
madde 12(3) (ibid., § 936); Bosna Hersek’tki Sivillerin Trajik Durumu hakk›nda Tavsiye, para.
4(c) (ibid., § 937); Yugoslavya Federal Cumhuriyeti ve H›rvatistan Baflkanlar›n›n Ortak Aç›klamas›
(Eylül 1992), para. 6 (ibid., § 938).
102 Örn. bkz., BM Güvenlik Konseyi, Karar 779 ve 820 (ibid., § 943), Karar 941 ve Karar 947 (ibid.,
§ 944); BM Genel Kurulu, Karar 48/153 ve 49/196 (ibid., § 945), Karar 49/10 (ibid., § 946),
Karar 50/193 (ibid., § 947) ve Karar 55/24 (ibid., § 948); BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Karar
1992/S-2/1, 1994/72, 1994/75 ve 1995/89 (ibid., § 949).
103 Dayton Anlaflmalar›na Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma, madde I(1)
(ibid., § 958).
104 Bkz., BM ‹nsan Haklar› Komisyonu, Karar 1996/71 (ibid., § 979); Bosna Hersek, Federasyon,
Üzerinde ‹flgal Hakk› Olan Apartman Dairelerinin Sat›fl› Hakk›nda Kanun (ibid., § 920),
Vatandafllar›n Sahip Oldu€u ve Geçici Olarak Terk Edilmifl Gayr›menkuller Hakk›nda Kanunun
Uygulanmas›n›n Durdurulmas›na Dair Kanun (ibid., § 920) ve Terk Edilmifl Apartman Daireleri
Hakk›nda Kanunun Uygulanmas›n›n Durdurulmas›na Dair Kanun (ibid., § 920); Bosna Hersek,
Republika Srpska, Terk Edilmifl Mülkün Kullan›lmas› Hakk›nda Kanunun Uygulanmas›n›n
Durdurulmas›na Dair Kanun (ibid., § 921).
105 Dayton Anlaflmalar›na Ekli Mülteciler ve Yerinden Edilmifl Kiflilere Dair Anlaflma, madde VII ve XI
(ibid., § 959).