Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 159 - Af
679
Kural 159. Muhasamat›n sonunda, iktidardaki yetkililer uluslararas› olmayan bir
silahl› çat›flmaya kat›lm›fl kiflilere veya savafl suçlar›ndan dolay› flüphelenilen, itham
edilen veya hüküm giymifl kifliler hariç silahl› çat›flmaya iliflkin olarak özgürlüklerinden
mahrum b›rak›lm›fl kiflilere olabildi€ince en genifl aff› sa€lama gayreti içerisinde
olmal›d›rlar.
Uygulama
Cilt II, Alt Bölüm 44, K›s›m D.
Özet
Devlet uygulamalar› bu kural› uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalarda uygulanabilir
uluslararas› teamül hukukunun bir normu olarak tesis etmektedir.
Uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Muhasamat›n sonunda iktidardaki yetkililerin olabildi€ince en genifl aff› sa€lama
gayretini göstermeleri yükümlülü€ü Ek I.Protokol taraf›ndan öngörülmüfltür. 227 O
zamandan beri birçok Devlet ister özel anlaflma, 228 ister yasa 229 veya ister baflka tedbirler
230 yoluyla olsun, uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalara kat›lm›fl kiflilere af
tan›m›flt›r.
Mesela, BM Güvenlik Konseyi Güney Afrika’daki apartheide karfl› olan mücadeleye
ve Angola ile H›rvatistan’daki çat›flmalara iliflkin olarak bu tür aflar›n
tan›nmas›n› teflvik etmifltir. 231 Benzer flekilde BM Genel Kurulu, Afganistan ve
Kosova’daki çat›flmalara iliflkin olarak bu tür aflar›n tan›nmas›n› teflvik eden kararlar
227 Ek I.Protokol, Madde 6(5) (konsensüs ile kabul edilmifltir) (ibid., § 651).
228 Bkz., örn., Esquipulas II Mutabakatlar› (ibid., § 652), Gürcistanl› Mülteciler ve Yerinden Edilmifl
Kifliler hakk›nda Dörtlü Anlaflma (ibid., § 653), Dayton Andlaflmas›’na ek Mülteciler ve Ülke
‹çinde Yerinden Edilmifl Kifliler hakk›ndaki Anlaflma (ibid., § 634), Bosna Hersek’teki Çat›flmaya
Taraflar aras›nda Anlaflma (ibid., § 656), Liberya hakk›ndaki Cotonou Anlaflmas› (ibid., § 657),
Sudan Bar›fl Anlaflmas›na ek Genel Af Bildirisi Emri (ibid., § 659), Tacikistan hakk›ndaki Moskova
Anlaflmas› (ibid., § 661), Sierra Leone Hükümeti ve RUF aras›ndaki Bar›fl Anlaflmas› (ibid., § 668)
ve Burundi için Arusha Bar›fl ve Uzlaflma Anlaflmas› Protokol II (ibid., § 669).
229 Bkz., örn., Cezayir (ibid., § 673), Bosna Hersek (ibid., §§ 678–680), Burundi (ibid., § 681), fiili
(ibid., § 682), Kolombiya (ibid., § 683), H›rvatistan (ibid., § 684), El Salvador (ibid., § 685),
Guatemala (ibid., § 688), Peru (ibid., § 690), Rusya (ibid., § 691), Güney Afrika (ibid., § 693),
Tacikistan (ibid., §§ 694–696) ve Zimbabve’nin (ibid., § 699) mevzuatlar›.
230 Bkz., örn., Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti(ibid., § 709), Ruanda (ibid., § 711) ve
Filipinler’in (ibid., §§ 713–715) beyanlar› ve Malezya (ibid., § 710) ve Ruanda’n›n (ibid., § 712)
uygulamalar›.
231 BM Güvenlik Konseyi, Kar. 190 ve 191 (ibid., § 719), Kar. 473 (ibid., § 720), Kar. 581 (ibid., §
721), Kar. 1055 (ibid., § 722), Kar. 1064 (ibid., § 723) ve Kar. 1120 (ibid., § 724); BM Güvenlik
Konseyi, Baflkan’›n Beyanlar› (ibid., §§ 726–727).