Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

378
ALT BÖLÜM 32 - TEMEL GÜVENCELER
Uluslararas› ve uluslararas› olmayan silahl› çat›flmalar
Uluslararas› silahl› çat›flmalar ba€lam›nda bu kural III. Cenevre Sözleflmesi’nde
(savafl esirleri bak›m›ndan), IV. Cenevre Sözleflmesi’nde (koruma alt›ndaki siviller
bak›m›ndan) ve Ek I.Protokol’de (genel olarak siviller bak›m›ndan) hükme
ba€lanm›flt›r 228 . Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ne göre, « baz› noktalar›n,
bölgelerin ya da askeri güçlerin askeri harekâtlara hedef olmas›n› engellemek
için bir sivilin ya da koruma alt›ndaki baflka bir kiflinin varl›€›n› kullanma eylemi »
uluslararas› silahl› çat›flmalarda bir savafl suçu oluflturmaktad›r 229 .
‹nsanlar› kalkan olarak kullanma yasa€› kayda de€er say›da sahra talimnamelerinde
yer almakta ve bunlar›n pek ço€u, yasa€›n kapsam›n› bütün sivillere teflmil etmektedirler
230 . ‹nsanlar›n kalkan olarak kullan›lmalar, pek çok Devletin mevzuat›na
göre cezai anlamda suç oluflturmaktad›r 231 . Bu uygulama, ne Ek I. Protokol’e ne
de Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü’ne taraf olmayan (ya da zaman›nda
taraf olmayan) Devletlerin mevzuatlar›n› da kapsamaktad›r 232 . 1990 ve 1991
y›llar›nda, Irak’›n savafl esirlerini ve sivilleri insan-kalkanlar olarak kullanmas›
Devletler taraf›ndan genifl ölçüde mahkûm edilmifl ve Amerika Birleflik Devletleri,
bu kullan›m›n savafl suçu oluflturdu€unu beyan etmifltir 233 . ‹kinci Dünya Savafl›
228 III. Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 23, bent 1 (nakleden: Cilt II, Bölüm 32, par. 2251); IV.
Cenevre Sözleflmesi (1949), madde 28 (ibid., par. 2252); Ek I.Protokol (1977), madde 51, par. 7
(konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 2254).
229 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü (1998), madde 8, par. 2, bent b) xxiii) (ibid., par. 2255).
230 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Almanya (ibid., par. 2272), Arjantin (ibid., par.
2259), Avustralya (ibid., par. 2260-2261), Belçika (ibid., par. 2262), Kamerun (ibid., par. 2263),
Kanada (ibid., par. 2264), Kolombiya (ibid., par. 2265), H›rvatistan (ibid., par. 2266), Ekvador
(ibid., par. 2268), ‹spanya (ibid., par. 2278), Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 2282 ve 2284),
Fransa (ibid., par. 2269 ilâ 2271), ‹srail (ibid., par. 2273), ‹talya (ibid., par. 2274), Kenya (ibid.,
par. 2275), Yeni Zelanda (ibid., par. 2277), Hollanda (ibid., par. 2276), Dominik Cumhuriyeti
(ibid., par. 2267), Birleflik Krall›k (ibid., par. 2280-2281) ve ‹sviçre (ibid., par. 2279).
231 Örn. Bkz. flu devletlerin mevzuatlar›: Almanya (ibid., par. 2294), Avustralya (ibid., par. 2285),
Azerbaycan (ibid., par. 2286-2287), Bangladefl (ibid., par. 2288), Beyaz Rusya (ibid., par. 2289),
Kanada (ibid., par. 2291), Kongo (ibid., par. 2293), Gürcistan (ibid., par. 2295), de Irlanda (ibid.,
par. 2296), Lituanya (ibid., par. 2297), Mali (ibid., par. 2298), Norveç (ibid., par. 2301), Yeni
Zelanda (ibid., par. 2300), Hollanda (ibid., par. 2299), Peru (ibid., par. 2302), Polonya (ibid., par.
2303), Kongo Demokratik Cumhuriyeti (ibid., par. 2292), Birleflik Krall›k (ibid., par. 2306),
Tacikistan (ibid., par. 2304) ve Yemen (ibid., par. 2307); ayr›ca Bkz. Burundi (ibid., par. 2290) ve
Trinidad ve Tobago’nun (ibid., par. 2305) mevzuat tasar›lar›.
232 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri: Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 2282 ve
2284), Fransa (ibid., par. 2269), Kenya (ibid., par. 2275) ve Birleflik Krall›k (ibid., par. 2281), ve
flu devletlerin mevzuatlar›: Azerbaycan (ibid., par. 2286-2287), Bangladefl (ibid., par. 2288), Beyaz
Rusya (ibid., par. 2289), Gürcistan (ibid., par. 2295), Lituanya (ibid., par. 2297), Peru (ibid., par.
2302), Polonya (ibid., par. 2303), Kongo Demokratik Cumhuriyeti (ibid., par. 2292), Tacikistan
(ibid., par. 2304) ve Yémen (ibid., par. 2307); ayr›ca Bkz. Burundi’nin (ibid., par. 2290) mevzuat
tasar›s›.
233 Örn. Bkz. flu devletlerin beyanlar›: Almanya (ibid., par. 2314), El Salvador (ibid., par. 2312),
Amerika Birleflik Devletleri (ibid., par. 2335 ilâ 2343), ‹talya (ibid., par. 2317), Kuveyt (ibid., par.
2319), Birleflik Krall›k (ibid., par. 2327-2328) ve Senegal (ibid., par. 2324), ve ‹spanya’n›n rapor
edilen uygulamas› (ibid., par. 2325).