Uluslararası İnsancıl Teamül (Örf ve Adet) Hukuku - ICRC

Kural 100 - Adil yargılanma güvenceleri
411
su hakk›n, adil yarg›lanma hakk›n›n ayr›lmaz parças› oldu€unu belirtmifltir 430 .
Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, bu hakk›n, resmi makamlar bak›m›ndan, sadece
sözlü beyanlar› de€il ispat unsuru olarak kullan›lan delilleri de yaz›l› ya da sözlü olarak
tercüme ettirme yükümünü içerdi€ine hükmetmifltir 431 .
San›€›n dava s›ras›nda haz›r bulunmas›
Ek I. ve II.Protokoller, san›klar›n kendileri haz›r bulunurken yarg›lanma hakk›n›
hükme ba€lamaktad›r 432 . Ek Protokoller’in onaylanmas› s›ras›nda birden çok
Devlet bu hakka çekince koyarak bu hakk›n; san›€›n oturum düzenini bozarak
davan›n sa€l›kl› biçimde seyrini engellemesi halinde hâkimin san›€› mahkeme salonundan
d›flar› ç›karmas› yetkisine tabi (haiz) oldu€unu belirtmifllerdir 433 . San›€›n
kendi davas› s›ras›nda haz›r bulunma hakk›, Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin ve
Eski Yugoslavya ve Ruanda ‹çin Uluslararas› Ceza mahkemelerinin ve Sierra Leone
için Özel Mahkeme’nin statülerinde yer almaktad›r 434 .
San›€›n kendi davas› s›ras›nda haz›r bulunma hakk› birden çok sahra talimnamelerinde
hükme ba€lanm›flt›r ve ulusal mevzuatlar›n hepsine olmasa bile ço€una dâhil
edilmifltir 435 .
Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi ve Avrupa ve Amerika ‹nsan
Haklar› Sözleflmeleri, san›€›n kendi davas› s›ras›nda haz›r bulunma hakk› oldu€unu
hükme ba€lamaktad›rlar 436 . Birleflmifl Milletler ‹nsan Haklar› Komitesi gibi Avrupa
‹nsan Haklar› Mahkemesi de, Devletin duruflma yap›laca€›n› tebli€ etti€i ve san›€›n
duruflmaya ç›kmamay› tercih etti€i hallerde, san›€›n g›yab›nda duruflma yap›lmas›n›n
430 Afrika ‹nsan›n ve Halklar›n Haklar› Komisyonu, baflvuru ve adil yarg›lanma hakk›na iliflkin prosedür
hakk›nda karar (ibid., par. 3422).
431 Örn. bkz., Avrupa ‹nsan Haklar› Mahkemesi, Luedicke, Belkacem ve Koç Almanya’ya karfl› (ibid.,
par. 3424) ve Kamasinski Avusturya’ya karfl› (ibid., par. 3425).
432 Ek I.Protokol (1977), madde 75, par. 4, bent e) (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 3433);
Ek I.Protokol (1977), madde 6. par. 2, bent e) (konsensüsle benimsenmifltir) (ibid., par. 3439).
433 Bkz. Ek Protokollerin onaylanmas› s›ras›nda flu devletlerin koyduklar› çekinceler: Almanya (ibid.,
par. 3435 ve 3441), Avusturya (ibid., par. 3434 et 3440), ‹rlanda (ibid., par. 3436 ve 3442),
Lihtenfltayn (ibid., par. 3437 ve 3443) ve Malta (ibid., par. 3438 ve 3444).
434 Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin Statüsü (1998), madde 63, par. 1 (ibid., par. 3445) ve madde
67, par. 1, bent d) (ibid., par. 3446); Eski Yugoslavya ‹çin Uluslararas› Ceza Mahkemesi’nin
Statüsü (1993), madde 21, par. 4, bent d) (ibid., par. 3452); Ruanda ‹çin Uluslararas› Ceza
Mahkemesi’nin Statüsü (1994), madde 20, par. 4, bent d) (ibid., par. 3453); Sierra Leone ‹çin
Özel Mahkeme’nin Statüsü (2002), madde 17, par. 4, bent d) (ibid., par. 3447).
435 Örn. Bkz. flu devletlerin sahra talimnameleri Arjantin (ibid., par. 3455), Kanada (ibid., par. 3456),
Yeni Zelanda (ibid., par. 3457) ve ‹sveç (ibid., par. 3458), ve flu devletlerin mevzuatlar›: Bangladefl
(ibid., par. 3460), Gürcistan (ibid., par. 3459), ‹rlanda (ibid., par. 3461), Kenya (ibid., par. 3459),
K›rg›zistan (ibid., par. 3459), Norveç (ibid., par. 3462) ve Rusya (ibid., par. 3459).
436 Uluslararas› Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesi (1966), madde 14, par. 3, d) (ibid., par. 3431);
Avrupa ‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1950), madde 6, par. 3, bent c) (ibid., par. 3430); Amerikan
‹nsan Haklar› Sözleflmesi (1969), madde 8, par. 2, al. d) (ibid., par. 3432). Son iki madde kendi
kendini savunma hakk›n› hükme ba€lamaktad›rlar, bu ise davada haz›r bulunma hakk›n› da zorunlu
olarak beraberinde getirir.